Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Θεατρική δραστηριότητα αναπτύσσεται στην αρχή του 20ού αιώνα από ομάδες Τουρκοκυπρίων. Με αφετηρία το παραδοσιακό τουρκικό θέατρο, τον Καραγκιόζη και λαϊκές μορφές αυτοσχέδιας κωμωδίας, εξελίσσεται στη συνέχεια στα πρότυπα του δυτικού θεάτρου. Το πρώτο σύγχρονο έργο Vatan Yahut Silistre (Πατρίδα ή Σιλίστρια) του Τούρκου συγγραφέα και δημοσιογράφου Namık Kemal ( έζησε σε εξορία στην Αμμόχωστο από τον Απρίλιο του 1873 μέχρι τον Ιούνιο του 1876) παρουσιάστηκε στη μεγάλη αποθήκη του λιμανιού της Αμμοχώστου στις 26 Ιανουαρίου 1908.

» Βλέπε λήμμα: Η λειτουργία των πρώτων κινηματογράφων

Τον επόμενο χρόνο, το 1909, νέοι από τη Λευκωσία ανέβασαν ακόμα ένα έργο του Ναμίκ Κεμάλ, το «Gulnihul», κατά τη διάρκεια του Μπαϊραμιού. Οι παραστάσεις δόθηκαν  στον κήπο του αρχοντικού Beliğ Pasha. Τον ίδιο χρόνο ανέβηκε στο θέατρο «Karavyodi” στη Λάρνακα το έργο  "Ahrar Kıraathanesi».

Στις δεκαετίες του 1920 και του 1930 παίζονται αρκετά θεατρικά έργα στην τουρκική γλώσσα στα θέατρα Beliğ Paşa, Παπαδοπούλου και Μαγικό Παλάτι στη Λευκωσία, ενώ παρουσιάζονται και παραστάσεις τουρκικής οπερέτας. Κατά τις δεκαετίες του 1930 και 1940 στην ανάπτυξη του τουρκοκυπριακού θέατρου συμβάλλουν και οι αθλητικοί όμιλοι αλλά και η Ένωση Τουρκοκύπριων Αγροτών, που δραστηριοποιούνται επιτυχώς και στο θέατρο.

Το 1920, ο Beliğ Pasha, δημιούργησε το δικό του θεατρικό χώρο στη συνοικία Yediler (7 μάρτυρες) στη Λευκωσία. Ο Pasha αγαπούσε τις παραστατικές τέχνες και  εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο χώρο από τους κινηματογράφους του Καΐρου στην Αίγυπτο, όπου εργάστηκε για πολλά χρόνια και εγκαταστάθηκε στην πατρίδα του το 1905. Σε αυτό το θέατρο παρουσιάστηκε ξανά το έργο του Namık Kemal «Vatan yahut Silistre». Αξίζει να σημειωθεί ότι με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα στην Ανατολία, οι Τουρκοκύπριοι υποστήριξαν το Τουρκικό Εθνικό Κίνημα οργανώνοντας φιλανθρωπικές εκδηλώσεις.  Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής των εφημερίδων "Doğru Yol" και "Söz", ή ένωση Freedom and Progress Club και  Aid Association for the Islamic Immigrants πραγματοποίησαν περισσότερες από 20 θεατρικές παραστάσεις, κυρίως στη Λευκωσία για να παράσχουν οικονομική υποστήριξη στις «Εθνικές Δυνάμεις» στην Ανατολία.

Ο σύλλογος "Hürriyet ve Terakki" (Ελευθερία και Πρόοδος) στη Λευκωσία παρουσίασε τις παραστάσεις  "Akif Bey" στις 25 Μαρτίου 1920 και "Rakibe" στις 6 Δεκεμβρίου 1920 στο Θέατρο Beliğ Paşa. Το έργο  του Nazim Ali "Αν μια γυναίκα γίνει  πλούσια" σε σκηνοθεσία του ίδιου του συγγραφέα ανέβηκε το 1930 επίσης στο θέατρο Beliğ Paşa και στον κινηματογράφο Μαγικό Παλάτι.

Η θεατρική παράσταση "Wealth is Health" παρουσιάστηκε στον κινηματογράφο Μαγικό Παλάτι από την Τουρκική Εταιρεία Γυναικών Λευκωσίας στις 9 Φεβρουαρίου 1932, την πρώτη ημέρα της γιορτής του μπαϊραμιού. Τη δεύτερη μέρα οι ηθοποιοί της ομάδας «Kardeş Ocağı» παρουσίασαν το έργο« Akın» στο Θέατρο Παπαδοπούλου.  Στο Θέατρο Παπαδοπούλου παρουσιάστηκε επίσης στις 16 Δεκεμβρίου 1933, η οπερέτα του  «The wedding of the Efe» (Ζeybekikos) του Ismail Hikmet Ertaylan από το TAVS (Ακαδημία Θεάτρου και Ήχου). Και πάλι, στο Θέατρο Παπαδοπούλου οι ηθοποιοί της ομάδας "Kardeş Ocağı", πραγματοποίησαν στις 20 Ιανουαρίου 1934 το έργο "Kahraman" (Ήρωας).

Μεταξύ 1935 και 1945, θεατρικές παραστάσεις από οργανισμούς όπως την  Kardeş Ocağı, την  Τουρκική Αθλητική Λέσχη Λευκωσίας και το TAVS (Θέατρο και ηχητική ακαδημία), ανέβηκαν στο Θέατρο Παπαδοπούλου (Οδός Αισχύλου, απέναντι από τη Στοά Γλυκύ) και Μαγικό Παλάτι.

Το Beliema Pasha Cinema and Theatre, το οποίο έκλεισε το 1930 επειδή καθώς δεν πληρούσε τους κανόνες ασφάλειας κινηματογραφικών αιθουσών και   μετατράπηκε σε νυκτερινό κέντρο για τους Βρετανούς στρατιώτες με την ονομασία Kit-Kat κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Ο κινηματογράφος Beliğ Pasha, ο οποίος είχε ανακαινιστεί και επισκευαστεί άρχισε να χρησιμοποιείται ξανά για κινηματογραφικές προβολές από τις 3 Νοεμβρίου 1945. Η θεατρική εταιρεία G / C Prometheus, η οποία πραγματοποίησε το πρώτο της έργο στο Μαγικό Παλάτι τον Φεβρουάριο του 1945, χρησιμοποίησε το θέατρο Beliğ Pasha ως έδρα του από τον Αύγουστο του 1945 έως τον Οκτώβριο του 1946.

Το Beliğ Paşa Cinema, χώρος οποίος αργότερα χρησιμοποιήθηκε για διάφορες συναυλίες, συναντήσεις και κινηματογραφικές προβολές, κάηκε εντελώς, μαζί με δύο παρακείμενα σπίτια, μετά από πυρκαγιά που ξέσπασε στις 30 Ιουλίου 1954.  Μαζί κάηκαν και 100 ταινίες που ανήκαν στην κινηματογραφική εταιρεία Halil Bedevi, η οποία λειτουργούσε το σινεμά.

Πηγή:

1. Ahmet Cavit: Theatre and Cinema Halls used by T/cs in Nicosia with G/cs