Η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Το τάλαντο είναι μονάδα μέτρησης της μάζας που χρησιμοποιούνταν κατά την αρχαιότητα από πολλούς λαούς της Μεσοποταμίας και της Μεσογείου συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου. 

Κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, ο χαλκός πήρε τη μορφή ταλάντου, σε σχήμα δοράς βοδιού, διευκολύνοντας έτσι και τη μεταφορά αφού φαίνεται κουβαλιόταν κατά μήκος, στον ώμο με το ένα χέρι του εργάτη να κρατά το μπροστινό κάτω άκρο. Παρόλα αυτά η καταπόνηση του ανθρώπινου σώματος δεν πρέπει να υποτιμηθεί, καθώς ένα τάλαντο ζύγιζε 25–39 κιλά.

Βλέπε λήμμα: Γραφή και Νομίσματα της Κύπρου

Το τάλαντο, η μορφή με την οποία εξήγαγαν τον κυπριακό χαλκό από το 1600-1050 π.Χ., είναι ένα από  τα πιο χαρακτηριστικά αντικείμενα από την αρχαία Κύπρο. Τέτοια τάλαντα έχουν βρεθεί από τις ακτές της Γαλλίας στα δυτικά μέχρι και το σημερινό Ιράκ στα ανατολικά και από την νότια Γερμανία στα βόρεια μέχρι και το Δέλτα του  Νείλου στην Αίγυπτο στα νότια. Στο κανονικό τους μέγεθος ζύγιζαν μέχρι 30 κιλά και συχνά φέρουν σύμβολα της Κυπρομινωικής γραφής.  

Βλέπε λήμμα: Χαλκός και Μεταλλεία

Τύποι ταλάντων

Στα εργαστήρια της Έγκωμης, του Κιτίου και αλλού ο χαλκός μετατρέπεται σε τάλαντα συγκεκριμένου σχήματος και βάρους και φορτωνόταν στα πλοία για εξαγωγή.

Βλέπε λήμμα: Έγκωμη και Κίτιον

Την εποχή αυτή χρησιμοποιούνταν ταυτόχρονα τουλάχιστον τρεις τύποι ταλάντων: τάλαντα σε σχήμα δοράς βοδιού, δισκοειδή τάλαντα και ελλειψοειδή τάλαντα.

Βλέπε λήμμα: Χελιδονίου ναυάγιο και Εμπόριο

Τα πιο γνωστά είναι τα πρώτα, τα οποία είναι επίπεδα, μακρόστενα, και έχουν κοίλες και τις τέσσερις πλευρές τους σχηματίζοντας οξείες απολήξεις. Ζυγίζουν μεταξύ των 20 και 29 κιλών, αν και τα περισσότερα είναι γύρω στα 25 κιλά. Τα τάλαντα σε σχήμα δοράς βοδιού εμφανίζονται τον 16ο αιώνα και εξαφανίζονται μετά τον 11ο αιώνα π.Χ. Ο Charles Seltman στο βιβλίο του Athens, its History and Coinage που δημοσιεύτηκε το 1924, υποστήριξε μάλιστα πως αφού το βόδι αποτελούσε μονάδα ανταλλακτικής αξίας κατά την αρχαιότητα, κάθε τάλαντο θα είχε την αξία ενός βοδιού, και επομένως αποτελούσε μια πρώιμη μορφή νομίσματος σε αυτή την προ-νομισματική περίοδο.

Τα σύμβολα των ταλάντων εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες: τα εμπίεστα και τα εγχάρακτα. Τα εμπίεστα είχαν προφανώς τυπωθεί πριν ακόμα το μέταλλο στερεοποιηθεί και επομένως σχετίζονται άμεσα με τον χώρο κατασκευής τους. Τα εγχάρακτα χαράχτηκαν αφού το μέταλλο είχε κρυώσει, κάτι που μπορεί να είχε γίνει σε οποιοδήποτε φάση της χρήσης τους.  Αρκετά από τα σύμβολα των ταλάντων ταυτίζονται με σύμβολα της Κυπρομινωικής γραφής. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που από πολύ νωρίς ορισμένοι αρχαιολόγοι συνέδεσαν τα τάλαντα αυτά με την Κύπρο, αν και τα περισσότερα έχουν βρεθεί σε θέσεις σε άλλες περιοχές της Ανατολικής και Κεντρικής Μεσόγειου. Τάλαντα σε σχήμα δοράς βοδιού έχουν βρεθεί στην Βουλγαρία (κοντά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας) στα βόρεια μέχρι το Δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο στα νότια και από την ακτή της Παλαιστίνης στα ανατολικά μέχρι και την Μασσαλία στα δυτικά. 

 Στη Σαρδηνία, την Κύπρο και την Κρήτη βρέθηκαν τα περισσότερα τάλαντα σε αρχαιολογικές θέσεις στην ξηρά και κατά καιρούς, και τα τρία νησιά θεωρήθηκαν ως πιθανά κέντρα παραγωγής και εξαγωγής ταλάντων. Στην Κύπρο βρέθηκαν μόνο τρία ακέραια τάλαντα και μόνο ένα από αυτά προέρχεται από αρχαιολογική ανασκαφή, η οποία όμως μάλλον δεν μπορεί να θεωρηθεί ως συστηματική αφού πρόκειται για την ανασκαφή που έκανε το Βρετανικό Μουσείο το 1896 στην Έγκωμη.

Εκτός από πραγματικά τάλαντα, στην Κύπρο έχουν βρεθεί και έργα που παρουσιάζουν τάλαντα, τα οποία σε μερικές περιπτώσεις έχουν άμεση σχέση με θρησκευτικές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα έχουν βρεθεί δύο ειδώλια που απεικονίζουν θεότητες να στέκονται σε βάσεις σε σχήμα ταλάντου: ο πολύ γνωστός «Θεός του Ταλάντου» από την Έγκωμη και η αποκαλούμενη «Θεά Bomford» που είναι άγνωστης προέλευσης. Εξάλλου σε ιερά της εποχής αυτής έχουν βρεθεί και ομοιώματα ταλάντων, τα οποία συχνά φέρουν επιγραφή στην Κυπρομινωική γραφή. Άντρες που μεταφέρουν τάλαντα απεικονίζονται σε τρεις χάλκινους τετράπλευρους υποστάτες που προέρχονται από την Κύπρο: ένας βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, ένας στο Bible Lands Muse um στην Ιερουσαλήμ και ο τρίτος στο Royal Ontario Museum του Τορόντο. 

Στην Κύπρο έχουν βρεθεί εργαστήρια επεξεργασίας χαλκού σε όλες τις ανασκαμμένες θέσεις της Ύστερης Χαλκοκρατίας και τα ανασκαφικά δεδομένα δείχνουν ότι έντονη μεταλλουργική δραστηριότητα χαρακτηρίζει τόσο τις πρώιμες φάσεις της εποχής, όσο και τις ύστερες. Συγκεκριμένα, το εργαστήριο εκκαμίνευσης που ανασκάφηκε στη θέση Φοράδες χρονολογείται στον 16° αιώνα π.Χ., την περίοδο δηλαδή που πρωτοεμφανίζονται τα τάλαντα στην Κρήτη  ενώ, τα εργαστήρια μεταλλοτεχνίας που λειτουργούσαν δίπλα στον Ναό 1 του Κιτίου χρησιμοποιούνταν και κατά τον 11° αιώνα π.Χ.  χρονολογούνται και οι πλούσιοι τάφοι της νεκρόπολης στις Σκάλες της Παλαιπάφου, όπου βρέθηκε σημαντικός αριθμός χάλκινων αντικειμένων, πολλά από τα οποία ανήκουν σε νέους τύπους, μαρτυρώντας ότι η χαλκοτεχνία συνέχισε να αναπτύσσεται στο νησί.

Αντιστοιχίες στην αρχαιότητα

Συνήθως ένα τάλαντο ισοδυναμούσε με το βάρος του νερού που χωρά σε έναν τυποποιημένο αμφορέα. Αυτό ποίκιλλε από λαό σε λαό. Κατά προσέγγιση ένα ελληνικό («αττικό») τάλαντο ζύγιζε 26 σημερινά χιλιόγραμμα -και το ισοδύναμό του σε χαλκό είχε μήκος 78 εκατοστά και πλάτος 58,3 εκατοστά- ένα αιγυπτιακό με 27, ένα βαβυλωνιακό με 30,3 και ένα ρωμαϊκό με 32,3. Οι Εβραίοι χρησιμοποιούσαν το βαβυλωνιακό τάλαντο, αλλά αργότερα το αναθεώρησαν - το βαρύ τάλαντο της εποχής της Καινής Διαθήκης θα ζύγιζε σήμερα 58,9 χιλιόγραμμα με μήκος 92,4 εκατοστά και πλάτος 70,2 εκατοστά.

 Υπολογίζεται ότι ένα ασημένιο τάλαντο, δηλ. στην πραγματικότητα έξι χιλιάδες ασημένιες δραχμές, επαρκούσε για το μηνιαία μισθοδοσία των 200 ανδρών που στελέχωναν μια αθηναϊκή τριήρη κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. 

Τα τάλαντο στον Χριστιανισμό

Ο Χριστός προσέδωσε στο τάλαντο μια νέα σημασία με την Παραβολή των Ταλάντων, όπου περιέγραψε την εργατικότητα και την καλλιέργεια των ικανοτήτων ως την πραγματική περιουσία («τάλαντα») του ανθρώπου. Βάσει αυτής της παραβολής, ο χριστιανικός κόσμος ταύτισε στη συνέχεια την έννοια του ταλάντου με το ιδιαίτερο χάρισμα - έτσι προέκυψε η σημερινή χρήση της λέξης «ταλέντο» (από το talentum, τη λατινική λέξη για το τάλαντο).

Βλέπε λήμμα: Η Εποχή του Χαλκού στην Κύπρο

Πηγές

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

2. Βασιλική Κασσιανίδου Η παραγωγή και εξαγωγή Κυπριακού χαλκού κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου

3.  

   Wikipedia

4. www.polignosi.com