Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η επαρχία της Λεμεσού γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι σήμερα. Οι πληθυσμιακές αυξήσεις μετά την τουρκική εισβολή του 1974 οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην εγκατάσταση στην πόλη και την επαρχία μεγάλου αριθμού Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων απ’ όλες σχεδόν τις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου.

 

Αναλυτικά, και σύμφωνα προς τις επίσημες απογραφές πληθυσμού, η εικόνα που παρουσίασε η επαρχία της Λεμεσού έχει ως εξής:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	29.248
1891	35.730
1901	39.139
1911	46.084
1921	54.332
1931	57.841
1946	75.421
1960	107.306
1973	124.855
1976	141.971
1982	145.614
1992	173.634
2001	196.553

 

Στους αριθμούς των απογραφών του 1976 και εντεύθεν θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν αφενός η αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων από την πόλη και τα χωριά της επαρχίας, που μεταφέρθηκαν στις κατεχόμενες από τους Τούρκους εισβολείς περιοχές της Κύπρου, κι αφετέρου η μαζική εγκατάσταση Ελληνοκυπρίων προσφύγων στην περιοχή της επαρχίας.

 

Η επαρχία της Λεμεσού το 1973 είχε πληθυσμό 124.855 κατοίκων, που αντιπροσώπευε το 19,8% ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου που ήταν 631.778. Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της επαρχίας ανέρχονταν στους 97.392 έναντι 15.000 Τουρκοκυπρίων και 12.463 άλλων εθνικοτήτων. Το ποσοστό των Τουρκοκυπρίων ήταν μόνο 12% σε σύγκριση με 18,4% για ολόκληρη την Κύπρο. Από τους 124.855 κατοίκους της επαρχίας, οι 45.214 ζούσαν στην ύπαιθρο οι δε υπόλοιποι 79.641 αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό που κατοικούσε στην πόλη της Λεμεσού και τα περιαστικά κέντρα της Αγίας Φύλας, του Αγίου Αθανασίου, της Μέσα Γειτονιάς, των Κάτω Πολεμιδιών, της Γερμασόγειας, του Ύψωνα, του Ζακακίου και των Πάνω Πολεμιδιών. Ο αστικός πληθυσμός αποτελείτο κατά 74,3% (59.191 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 10,1% (8.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 15,6% (12.450 άτομα) από άλλες εθνικότητες, κυρίως Βρετανούς που εργάζονταν στη γειτονική μεγάλη στρατιωτική βάση Ακρωτηρίου-Επισκοπής. Ο αγροτικός πληθυσμός αποτελείτο κατά 84,5% (38.201 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 15,5% (7.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους, καθώς και από 13 άτομα άλλων εθνικοτήτων.

 

Από τους 115 οικισμούς της επαρχίας που κάλυψε η απογραφή πληθυσμού του 1960, οι 87 (75,7%) είναι αμιγείς ελληνοκυπριακοί, οι 9 (7,8%) αμιγείς τουρκοκυπριακοί και οι 19 (16,5%) μεικτοί οικισμοί.

 

Οι αμιγείς ελληνοκυπριακοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι: Αγία Φύλα, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Αμβρόσιος, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος, Άγιος Θεόδωρος, Άγιος Θεράπων, Άγιος Ιωάννης, Άγιος Κωνσταντίνος, Άγιος Μάμας, Άγιος Παύλος, Άγιος Τύχωνας, Αγρίδια, Αγρός, Αθρακός, Ακαπνού, Ακρούντα, Ακρωτήρι, Άλασσα, Κάτω Αμίαντος, Πάνω Αμίαντος, Απαισιά, Αρακαπάς, Άρσος, Ασγάτα, Αψιού, Βάσα Κοιλανίου, Βάσα Κελλακίου, Βίκλα, Βουνί, Γεράσα, Γερμασόγεια, Διερώνα, Δορά, Δύμες, Δωρός, Επταγώνια, Ερήμη, Ζακάκι, Ζωοπηγή, Καλό Χωριό, Καμινάρια, Καπηλειό, Κάτω Μύλος, Κελλάκι, Πάνω Κιβίδες, Κισσούσα, Κλωνάρι, Κορφή, Κουκά, Λάνια, Λεμύθου, Λιμνάτης, Λουβαράς, Λόφου,  Μαθηκολώνη, Μανδριά, Μέσα Γειτονιά, Μονάγρι, Μοναγρούλλι, Μονή, Όμοδος, Παλαιόμυλος, Παλώδια, Παραμύθα, Παρεκκλησιά, Πάχνα, Πελένδρι, Πέρα Πεδί, Κάτω Πλάτρες, Πάνω Πλάτρες, Ποταμιού, Ποταμίτισσα, Πραστειό Κελλακίου, Πρόδρομος, Πύργος, Σανίδα, Σωτήρα, Σούνι και Ζανατζιά, Σπιτάλι, Συκόπετρα, Τρεις Ελιές, Τριμίκλινη, Ύψωνας, Φοινί, Φοινικάρια και Χανδριά. Η Αγία Φύλα και το Ζακάκι περιλαμβάνονται σήμερα στα διοικητικά όρια της πόλης της Λεμεσού, ενώ ο Αθρακός περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια του Καλού Χωριού.

 

Οι αμιγείς τουρκοκυπριακοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι: Άγιος Θωμάς, Αλέκτορα, Αρμενοχώρι, Αυδήμου, Καντού, Πάνω Κιβίδες, Μουτταγιάκα, Πλατανίσκια και Πάνω Πολεμίδια.

 

Οι μεικτοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι: Ανώγυρα, Ασώματος, Γεροβάσα, Επισκοπή, Κοιλάνι, Κολόσσι, Κυπερούντα, Λεμεσός (πόλη), Μαλιά, Μονιάτης, Παραμάλι, Πεντάκωμο, Πισσούρι, Κάτω Πολεμίδια, Πραστειό Αυδήμου, Συλίκου, Τραχώνι, Τσερκέζ και Φασούλα.

 

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πόλη και η επαρχία της Λεμεσού δέχτηκαν ένα μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων. Στην περιοχή της επαρχίας δημιουργήθηκαν οι ακόλουθοι κυβερνητικοί οικισμοί και συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων:

 

Κυβερνητικοί οικισμοί στέγασης προσφύγων:

 

1. Άγιος Αθανάσιος με 423 οικιστικές μονάδες
2. Λινόπετρα με 521 οικιστικές μονάδες
3. Άγιος Ιωάννης με 383 οικιστικές μονάδες
4. Μακάριος III με 365 οικιστικές μονάδες
5. Κάψαλος με 304 οικιστικές μονάδες
6. Τσιφλικούδια με 66 οικιστικές μονάδες
7. Ομόνοια με 190 οικιστικές μονάδες
8. Άγιος Σπυρίδωνας με 322 οικιστικές μονάδες
9. Κολόσσι με 20 οικιστικές μονάδες
10. Καθολική με 45 οικιστικές μονάδες

 

Συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων σε κυβερνητικά οικόπεδα:

 

1. Κολόσσι - 5 περιοχές με σύνολο 445 οικοπέδων
2. Τραχώνι - 4 περιοχές με σύνολο 543 οικοπέδων
3. Πάνω Πολεμίδια - 5 περιοχές με σύνολο 903 οικοπέδων
4. Επισκοπή - 6 περιοχές με σύνολο 231 οικοπέδων
5. Αυδήμου - 2 περιοχές με σύνολο 70 οικοπέδων
6. Κάτω Πολεμίδια - 5 περιοχές με σύνολο 387 οικοπέδων
7. Αγία Φύλα - 1 περιοχή με 310 οικόπεδα
8. Μουτταγιάκα - 5 περιοχές με σύνολο 350 οικοπέδων
9. Καντού - 1 περιοχή με 21 οικόπεδα
10. Αρμενοχώρι - 1 περιοχή με 19 οικόπεδα

 

Συνολικά στην επαρχία Λεμεσού δημιουργήθηκαν, μέχρι τον Οκτώβριο του 1987, 10 κυβερνητικοί οικισμοί με 2.639 οικιστικές μονάδες, και 10 συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων σε κυβερνητικά οικόπεδα με σύνολο 3.279 οικοπέδων.

 

Το 2001 η επαρχία της Λεμεσού ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό επαρχία της Κύπρου μετά την επαρχία της Λευκωσίας. Ο πληθυσμός της (μαζί με τους Ελληνοκυπρίους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή) ανερχόταν στους 196.553 κατοίκους, που αντιπροσώπευαν το 28,5% του πληθυσμού της ελεύθερης Κύπρου που ήταν 689.565. Από τους 196.553 κατοίκους της επαρχίας οι 39.614 κάτοικοι (20,2%) ζούσαν στην ύπαιθρο, οι δε υπόλοιποι 156.939 (79,8%) αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό που κατοικούσε στην πόλη της Λεμεσού και στις περιαστικές περιοχές των Κάτω Πολεμιδιών, της Μέσα Γειτονιάς, του Αγίου Αθανασίου, της Γερμασόγειας, των Πάνω Πολεμιδιών και του Ύψωνα.

 

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1960 και 1973: Ο συνολικός πληθυσμός της επαρχίας Λεμεσού αυξήθηκε κατά 16,3% μεταξύ των απογραφών του 1960 και του 1973. Αύξηση πληθυσμού σημειώθηκε σε 46 από τους 115 οικισμούς της επαρχίας. Μεγάλες αυξήσεις πληθυσμού σημειώθηκαν στα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά Άγιος Θωμάς (40,6%), Αλέκτορα (40,4%), Αρμενοχώρι (38,3%), Αυδήμου (38,9%), Καντού (39,2%), Κάτω Κιβίδες (43,6%), Μουτταγιάκα (40,6%) και Πλατανίσκια (40,0%) καθώς και στο μεγάλο μεικτό χωριό Επισκοπή (με μεγάλη τουρκοκυπριακή πλειοψηφία), γιατί από το 1964 μέχρι το 1970 διαμορφώθηκαν οι τουρκοκυπριακοί θύλακοι με σύμπτυξη των Τουρκοκυπρίων ύστερα από οδηγίες της εξτρεμιστικής ηγεσίας τους.

 

Μελετώντας τους υπόλοιπους οικισμούς της επαρχίας, αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση σημειώθηκε στη Μέσα Γειτονιά (141,8%), στην Αγία Φύλα (103,9%), το Ζακάκι (62,8%), τον Ύψωνα (36,6%), τη Σανίδα (38,1%), τη Λόφου (35,5%), το Τραχώνι (25,8%), τη Γερμασόγεια (25,4%) και το Παραμάλι (24,2%).

 

Μεγάλη πληθυσμιακή μείωση σημειώθηκε σε αρκετά ορεινά και ημιορεινά χωριά της επαρχίας, σαν αποτέλεσμα της αστυφιλίας και της αποδημίας που άρχισαν να αναπτύσσονται. Τέτοια χωριά είναι η Γεροβάσα (-87,7%), η Βίκλα (-63,6%), η Κισσούσα (-60,5%), η Κουκά (-54,0%), ο Πάνω Αμίαντος (-53,5%), η Ακαπνού (-42,3%), το Καπηλειό (-42,3%), η Συλίκου (-40,0%) και ο Μονιάτης (-39,0%).

 

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 1973: Οι μεγαλύτεροι είκοσι οικισμοί της επαρχίας κατά το 1973 ήταν:

 

ΑΑ		Αριθμός Κατοίκων
1.	Λεμεσός (πόλη)	45.497*
2.	Αγία Φύλα	10.664
3.	Μέσα Γειτονιά	7.007
4.	Κάτω Πολεμίδια	2.782**
5.	Επισκοπή	2.440
6.	Πελένδρι	2.253
7.	Γερμασόγεια	2.238
8.	Ύψωνας	2.043
9.	Κυπερούντα	1.806
10.	Πάχνα	1.545
11.	Άγιος Αθανάσιος	1.408
12.	Αυδήμου	1.267
13.	Αγρός	1.256
14.	Ζακάκι	1.102
15.	Πισσούρι	1.030
16.	Άγιος Ιωάννης	929
17.	Φοινί	894
18.	Κοιλάνι	874
19.	Όμοδος	762
20.	Άρσος	748

 

* Στον πληθυσμό της πόλης της Λεμεσού δεν συμπεριλαμβάνονται οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί της που υπολογίζεται ότι ήσαν 6.650 περίπου το 1973.

 

** Ο αριθμός των Τουρκοκυπρίων κατοίκων των Κάτω Πολεμιδιών υπολογίζεται σε 1.100 περίπου το 1973.

 

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1973 και 1982: Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πληθυσμιακή κατάσταση στην επαρχία Λεμεσού άλλαξε με τη μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων της στις κατεχόμενες από τους Τούρκους εισβολείς περιοχές του νησιού και την εγκατάσταση στην πόλη και την επαρχία Λεμεσού χιλιάδων Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Χωριά που δέχτηκαν μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων προσφύγων γνώρισαν αλματώδη πληθυσμιακή αύξηση μεταξύ των απογραφών πληθυσμού των ετών 1973 και 1982. Τέτοια χωριά είναι τα Πάνω Πολεμίδια (1.320%), ο Άγιος Αθανάσιος (319%), το Κολόσσι (233,3%), το Τραχώνι (232,8%), τα Κάτω Πολεμίδια (184,6%) και η Μουτταγιάκα (76,5%). Αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση γνώρισε επίσης η πόλη της Λεμεσού (43,4%), όπου εγκαταστάθηκαν χιλιάδες Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες.

 

Πληθυσμιακή μείωση σημειώθηκε σ’ όλα σχεδόν τα ορεινά και ημιορεινά χωριά της επαρχίας, εξαιτίας της συνεχιζόμενης αστυφιλίας και αποδημίας. Περισσότερο μειώθηκε ο πληθυσμός στα χωριά Λόφου (-66,6%), Σανίδα (-56%), Καμινάρια (-58,2%), Άγιος Θεόδωρος (-54,8%), Αγρίδια (-47,7%), Βουνί (-45,8%), Κουκά (-44,8%), Κάτω Μύλος (-44,7%), Παλαιόμυλος

(-46,8%), Δορά (-44,3%), Ποταμιού (-47,3%), Πάνω Αμίαντος (-47%), Τρεις Ελιές (-45,6%), Λεμύθου (-42%) και Κισσούσα (-41,1%). Επίσης μεγάλη πληθυσμιακή μείωση γνώρισαν μερικά αμιγή τουρκοκυπριακά και μεικτά χωριά, στα οποία μετά τη μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων τους δεν εγκαταστάθηκαν Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες ή εγκαταστάθηκαν ελάχιστοι. Τέτοια χωριά είναι η Συλίκου (-78,9%), τα Πλατανίσκια (-86,4%), η Αλέκτορα (-69,6%), ο Άγιος Θωμάς (-66,4%), η Μαλιά (-56,7%), η Γεροβάσα (-61,5%), το Παραμάλι (-51,6%), η Αυδήμου (-44,7%) και το Αρμενοχώρι (-42,8%).

 

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 2001: Με βάση την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 2001 οι μεγαλύτεροι σε πληθυσμό οικισμοί της επαρχίας Λεμεσού έχουν ως ακολούθως:

 

ΑΑ		Αριθμός Κατοίκων
1.	Λεμεσός (πόλη)
2.	Κάτω Πολεμίδια	18.452
3.	Μέσα Γειτονιά	13.565
4.	Άγιος Αθανάσιος	9.173
5.	Γερμασόγεια	8.535
6.	Ύψωνας	6.435
7.	Κολόσσι	3.745
8.	Πάνω Πολεμίδια	3.741
9.	Τραχώνι	3.294
10.	Επισκοπή	3.076
11.	Μουτταγιάκα	2.695
12.	Άγιος Τύχωνας	2.115
13.	Κυπερούντα	1.497
14.	Ερήμη	1.432
15.	Πύργος	1.348
16.	Παρεκκλησιά	1.324
17.	Πελένδρι	1.185
18.	Πισσούρι	1.033
19.	Πάχνα	967
20.	Αγρός	837
21.	Παλώδια	730
22.	Πάνω Κιβίδες	694
23.	Ακρωτήρι	684
24.	Αυδήμου	614
25.	Καλό Χωριό	472

 

Κατανομή πληθυσμού: Οι οικισμοί επαρχίας Λεμεσού θα μπορούσαν να καταταγούν στις ακόλουθες έξι βασικές υποδιαιρέσεις με κριτήριο το μέγεθος του πληθυσμού, με βάση την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 2001:

 

Κάτοικοι	Αριθμός Οικισμών
Μέχρι 250	65
251-500	23
501-1.000	6
1.001-2.000	6
2.001-5.000	6
5.001 και άνω	6
Σύνολο	112