Αφροδίσια
Η λαμπρότερη από τις τελετές που γίνονταν στην αρχαία Πάφο προς τιμήν της Αφροδίτης. Τα Αφροδίσια γίνονταν στις αρχές Απριλίου και σ' αυτά συγκεντρώνονταν μεγάλα πλήθη και από όλη την Κύπρο και από τις γειτονικές χώρες. Aφροδίσια λέγονταν οι προς τιμή της Aφροδίτης τελετές που γιορτάζονταν με αυτό το όνομα και στην υπόλοιπη Ελλάδα ( Άργος Κύθηρα κλπ). Στην Κύπρο επίσης τα Αφροδίσια γιορτάζονταν στην Αμαθούντα, στο Κίτιο, στην Ταμασσό και στους Σόλους.
Τη γιορτή την διοργάνωσε ο Κινύρας (ο πρώτος βασιλιάς της Κύπρου) γι' αυτό κι οι ιερείς της Αφροδίτης εκλέγονταν από το γένος του κι ονομάζονταν "Κινυράδαι". Ο αρχιερέας της θεάς ονομαζόταν αγήτωρ. Στην Πάφο κατά τη διάρκεια της γιορτής γίνονταν αρματοδρομίες, μουσικοί και γυμνικοί αγώνες και μεγάλα συμπόσια. Οι μετέχοντες στη γιορτή συγκεντρώνονταν στο χώρο του ιερού της θεάς και έκαναν αναίμακτες θυσίες, δηλαδή έκαναν προσφορές λουλουδιών και θυμιαμάτων. Οι γυναίκες για να συμμετάσχουν στις παννυχίδες (ολονυκτίες) έπρεπε πρώτα να πλύνουν το άγαλμα της θεάς στη θάλασσα κι ύστερα να πλυθούν κι αυτές στα νερά της.
Μετά γιορτή γινόταν πομπή από το ιερό της Παλαιπάφου. Την πομπή οδηγούσε ο ιερέας της Αφροδίτης η οποία ξεκινούσε από την παραλία προς το ιερό καλύπτοντας μιαν απόσταση εξήντα σταδίων (δέκα περίπου χιλιομέτρων). Η απόσταση αυτή ήταν στο μεγαλύτερο μέρος της παραλιακή. Κατά τη διάρκεια της πορείας οι προσκυνητές περνούσαν μέσα από μεγάλους κήπους, περίφημους για την ομορφιά τους, όπου αφθονούσε η ιερή μυρσίνη. Αυτοί ήταν οι «ιεροί κήποι» που κληροδότησαν το όνομά τους στη σημερινή κωμόπολη της Γεροσκήπου. Οι ιεροί κήποι είχαν σχέση με τον Αδωνι* και με τη λατρεία της Αφροδίτης ως θεάς της βλαστήσεως. Στο σημείο της παραλίας όπου πιστευόταν πως αναδύθηκε από το κύμα η Αφροδίτη, η πομπή συναντιόταν με τους προσκυνητές του εξωτερικού και συνέχιζε μαζί τους την πορεία προς το ιερό της θεάς.
Για τις τελετές που γίνονταν εκεί υπάρχουν πολλές αλλά συγκεχυμένες πληροφορίες. Αναφέρονται μουσικοί αγώνες καθώς και ποιητικοί. Απαγγέλλονταν ύμνοι στη θεά και γίνονταν θυσίες. Οι τελετές ήσαν τριήμερες κι απλώνονταν και έξω από το ιερό. Στους βωμούς θυσιάζονταν τράγοι, μοσχάρια, χοίροι, πέρδικες και περιστέρια. Τα τελευταία ήταν τα ιερά ζώα της Αφροδίτης και τρέφονταν μέσα στο τέμενός της (άλλες πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν θυσιάζονταν ζώα ή μερικά ζώα).
Η Αφροδίτη λατρευόταν στην Πάφο με την αρχική και γενική της ιδιότητα, ως θεά δηλαδή της φύσης και της παραγωγής των πάντων. Ποια ήταν η βαθύτερη σημασία των Αφροδισίων δεν είναι με βεβαιότητα γνωστό, το πιθανότερο όμως είναι πως γίνονταν σε ανάμνηση της γέννησης της Αφροδίτης από τη θάλασσα, της εγκατάστασής της στην Πάφο και του θανάτου του Άδωνι. Η γιορτή διαρκούσε τρεις μέρες και ισάριθμες νύχτες, με «παννυχίδες», κωμαστικές εκδηλώσεις και «υστήρια», θυσία δηλαδή χοίρων σ' ανάμνηση του θανάτου του Άδωνι από τον αγριόχοιρο.
Στην Αμαθούντα της Κύπρου τα Αφροδίσια λέγονταν Κάρπωσις. Κατά την τέλεση της θυσίας κάποιος από τους νέους, ξαπλωμένος σε μια κλίνη, δίπλα στον τάφο της Αφροδίτης –Αριάδνης, έβγαζε κραυγές και έκανε όπως οι γυναίκες οι οποίες διέρχονται την περίοδο των πόνων του τοκετού
Οι ιερόδουλες
Οι ιερές δούλες, ή ιερόδουλες, ήταν ιδιοκτησία των ναών και εργάζονταν προς όφελος πάντα του ναού. Κάθε ναός της Αφροδίτης όφειλε να πληρώσει δασμό στην πόλη που τον φιλοξενούσε, ένα είδος πάγιου φόρου που προερχόταν από τα ετήσια κέρδη των ναών αυτών. Οι ιερόδουλες μοιάζουν να αποτελούν ένα μόνιμο ιερό "κλήρο" του ναού, στον οποίο ναό πηγαίνουν τα έσοδα από τα αφιερώματα των επισκεπτών που συνέρχονταν με αυτές .
Σε άλλες περιπτώσεις νεαρές γυναίκες που ετοιμάζονταν να παντρευτούν εντάσσονταν στις ιερόδουλες κάποιου ναού, ώστε να μαζέψουν την προίκα τους, χωρίς αυτό να αποτελεί εμπόδιο για τους μέλλοντες συζύγους. Άλλοτε πάλι, οι ιερόδουλες ήταν υποχρεωμένες να τηρήσουν το τοπικό έθιμο και να έρθουν μία μόνο φορά σε επαφή με έναν άγνωστο άνδρα. Μετά την συνεύρεση μπορούσαν να αποχωρήσουν για το σπίτι τους.
Από τον Ηρόδοτο μαθαίνουμε πως οι επισκέπτες πλησίαζαν την ιερόδουλο της αρεσκείας τους και αφού άφηναν τα χρήματα στα πόδια της, έλεγαν "Σε καλώ στο όνομα της θεάς" και εκείνη πλέον δεν μπορούσε να αρνηθεί σε κανένα τις υπηρεσίες της.
Οι ιερόδουλες των ναών της Αφροδίτης οργανώνονταν σε σωματεία, κατά πόλη και γεωγραφική περιοχή, σωματεία οργανωμένα τα οποία ασκούσαν και ισχυρή επιρροή στην οικονομική και επομένως στην πολιτική ζωή. Στις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετώπιζε η Πολιτεία οι ιερόδουλες ήταν υποχρεωμένες να προσευχηθούν συλλογικά για τη σωτηρία και την ασφάλεια όλων. Λέγεται ότι, όταν οι Πέρσες του Ξέρξη κατέβαιναν για να υποδουλώσουν την Ελλάδα, οι ιερόδουλες της Κορίνθου συγκεντρώθηκαν στην κορυφή του Ακροκορίνθου και προσευχήθηκαν όλες μαζί.
