Ιωάννης Αντιόχειας

Image

Πρίγκιπας της Αντιόχειας, αδελφός των βασιλιάδων της Κύπρου Πέτρου Α' (1359-1369) και Ιακώβου Α' (1382-1398). Ήταν γιος του βασιλιά της Κύπρου Ούγου Δ' (1324-1359) και θείος του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Β' (1369- 1382).

Ο πρίγκιπας Ιωάννης, που ήταν νυμφευμένος με Κυπρία ευγενή της οικογένειας των Ιβελίνων (ή ντ’ Ιμπελέν) της οποίας το όνομα αγνοούμε, ήταν κοντοστάβλης της Κύπρου κατά την περίοδο της βασιλείας του αδελφού του Πέτρου Α'. Μετά την άγρια δολοφονία του βασιλιά Πέτρου Α' από συνωμότες ευγενείς (στις 17 Ιανουαρίου 1369), διάδοχός του στον θρόνο της Κύπρου ανακηρύχθηκε ο γιος του Πέτρος Β'. Επειδή όμως αυτός ήταν ακόμη ανήλικος (ήταν τότε 15 χρόνων), καθήκοντα αντιβασιλιά ανέλαβε ο θείος του πρίγκιπας Ιωάννης, που κυβέρνησε έτσι την Κύπρο μέχρι την ενηλικίωση του Πέτρου Β'. Κατά την περίοδο αυτή, κυριότερη πολιτική αντίπαλος του Ιωάννη ήταν η βασίλισσα της Κύπρου (χήρα του Πέτρου Α'), δυναμική Ελεονώρα* της Αραγονίας. Η Ελεονώρα θεωρούσε τον πρίγκιπα Ιωάννη ως ηθικό αυτουργό της δολοφονίας του συζύγου της και αδελφού του Πέτρου Α', ίσως επειδή είχε αποδείξεις για το γεγονός, ή ίσως επειδή ο Ιωάννης (πιθανώς από πολιτική ή και στρατιωτική αδυναμία) δεν τιμώρησε τους τρεις γνωστούς δολοφόνους του βασιλιά που ήσαν οι ευγενείς Φίλιππος ντ' Ιμπελέν, Ερρίκος ντε Γιβλέτ και Ιωάννης ντε Γκωρέλ.

Επιθυμώντας να εκδικηθεί τη δολοφονία του συζύγου της, η βασίλισσα Ελεονώρα ζήτησε ξένη βοήθεια με αποτέλεσμα να ανταποκριθούν οι Γενουάτες (που είχαν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στην Κύπρο εξαιτίας του εμπορίου που διεξήγαν με την Ανατολή) και να εισβάλουν στο νησί την άνοιξη του 1373. Οι Γενουάτες, με αρχηγό τους τον ναύαρχο Πέτρο Φρεγκόζο, αφού κατόρθωσαν να καταλάβουν με δόλο την καλά οχυρωμένη πόλη της Αμμοχώστου, αιχμαλώτισαν τόσο την βασίλισσα Ελεονώρα όσο και τον γιο της Πέτρο Β'. Στη συνέχεια οι Γενουάτες προσπάθησαν να επεκτείνουν την κυριαρχία τους πάνω σ' ολόκληρη την Κύπρο, κατέλαβαν μάλιστα και την πρωτεύουσα Λευκωσία.

 Κατά των Γενουατών αντιστάθηκαν αποτελεσματικά ο πρίγκιπας Ιωάννης και ο νεότερος αδελφός του Ιάκωβος, ο μετέπειτα βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Α' * (1382 -1398). Η αντίσταση τους κατά των Γενουατών είχε σαν πυρήνες το απόρθητο φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνος (το οποίο κατείχε ο Ιωάννης) και το κάστρο της Κερύνειας (το οποίο διοικούσε ο Ιάκωβος).

 Μετά την επίτευξη συμφωνίας με τους Γενουάτες, που περιελάμβανε και όρο για εξορία από την Κύπρο του Ιακώβου, ο πρίγκιπας Ιωάννης έγινε θύμα των δολοπλοκιών της βασίλισσας Ελεονώρας. Με γράμματα που του έστειλε στον Άγιο Ιλαρίωνα, τον αποδυνάμωσε πείθοντάς τον να σκοτώσει τους Βούλγαρους μισθοφόρους που είχε στην υπηρεσία του. Ο Ιωάννης, αφού επείσθη για δήθεν συνωμοσία των Βουλγάρων, τους σκότωσε όλους γκρεμίζοντάς τους ένα προς ένα από το κάστρο στον τεράστιο γκρεμό (βλέπε σχετική αναφορά για το επεισόδιο στο λήμμα Ιλαρίωνος Αγίου κάστρο).

Λίγο αργότερα, με καινούργια γράμματά της, η Ελεονώρα κατόρθωσε να πείσει τον πρίγκιπα Ιωάννη να εγκαταλείψει το απόρθητο κάστρο του και να έλθει στην πρωτεύουσα Λευκωσία, παρά τις αντίθετες συμβουλές των φίλων και υποστηρικτών του. Τελικά η βασίλισσα τον κάλεσε σε γεύμα στο παλάτι. Αφού έφαγαν, η Ελεονώρα του παρουσίασε άξαφνα σε δίσκο το ματωμένο νυκτικό που φορούσε ο σύζυγός της και αδελφός του Ιωάννη, βασιλιάς Πέτρος Α', όταν τον δολοφόνησαν. Αυτό ήταν και το σύνθημα για τους πληρωμένους φονιάδες που είχε κρύψει στο παλάτι η Ελεονώρα, οι οποίοι όρμησαν και κατέσφαξαν τον πρίγκιπα Ιωάννη.

Η άγρια δολοφονία του προκάλεσε μέγαν κλάμαν καί μεγάλην λύπην, όπως σημειώνει ο Λεόντιος Μαχαιράς που διηγείται το όλο επεισόδιο (Χρονικόν, παρ. 554). Τούτο σημαίνει ότι ο πρίγκιπας Ιωάννης ήταν αγαπητός στον λαό.

Ο Ιωάννης είχε τρία παιδιά, γνωρίζουμε όμως για τα δυο απ' αυτά. Γιος του ήταν ο Ιάκωβος*, που έφερε τον τίτλο του κόμητα της Τριπόλεως και νυμφεύθηκε την πρώτη του εξαδέλφη Μαργαρίτα (κόρη του βασιλιά Πέτρου Α' και της Ελεονώρας και αδελφή του βασιλιά Πέτρου Β'). Άλλος (νόθος) γιος του ήταν ο Ιανός* ή Ιωάννης, λόρδος της Βηρυτού. (Για τον πρίγκιπα Ιωάννη βλέπε και λήμμα Φραγκοκρατία).