Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μικρή καμαροσκέπαστη εκκλησία του 12ου αιώνα. Έχει εσωτερικές διαστάσεις 7,10X3,65 μ., χωρίς την αψίδα που είναι ημικυκλική και εσωτερικά και εξωτερικά. Η αψίδα έχει χορδή 2,30 μ. και βέλος 1,28 μ., και είναι πεταλόμορφη. Πεταλόμορφα είναι και τα τυφλά τόξα (3) του βόρειου και (3) του νότιου τοίχου. Τα τυφλά αυτά τόξα είναι βαθμιδωτά και στις μεταξύ τους παραστάδες στηρίζονται τα δυο σφενδόνια που διαιρούν την καμάρα σε τρία μέρη.

Οι τοίχοι της εκκλησίας είναι κτισμένοι με τετραγωνισμένους πωρόλιθους και έχουν πάχος 0,75 μ. Η εκκλησία έχει δυο εισόδους, μια στο μέσο του δυτικού τοίχου πλάτους 1,06 μ. και μια στο μέσο του νότιου τοίχου πλάτους 0,76 μ. Στον ημικυλινδρικό τοίχο της αψίδας υπάρχει δίλοβο παράθυρο, τα ημικυκλικά τόξα του οποίου είναι κατασκευασμένα από τούβλα. Το πλάτος του κάθε ανοίγματος του παραθύρου αυτού είναι 0,40 μ. και το μέγιστο ύψος 0,97 μ. Άλλο δίλοβο παράθυρο υπάρχει ψηλά στον δυτικό τοίχο. Το παράθυρο όμως αυτό φαίνεται ότι εντοιχίστηκε σχεδόν αμέσως μετά την αποπεράτωση της εκκλησίας. Ανάμεσα στο παράθυρο αυτό και τη δυτική θύρα υπάρχει διακοσμητική ζώνη από τούβλα, μοναδικό φαινόμενο στην Κύπρο. Στο κέντρο του δυτικού τυφλού τόξου του βόρειου τοίχου ανοίχθηκε σε νεότερα χρόνια ορθογώνιο παράθυρο πλάτους 0,75 μ.

Στα δυτικά σώζονται τα θεμέλια νάρθηκα σχεδόν τετράγωνου, με μια θύρα στο μέσο της νότιας πλευράς, που κτίσθηκε, άγνωστο πότε, πάντως πολύ αργότερα από την εκκλησία. Άγνωστος είναι και ο χρόνος καταστροφής του.

Ολόκληρο το εσωτερικό της εκκλησίας ήταν αρχικά διακοσμημένο με τοιχογραφίες. Οι τοιχογραφίες αυτές καταστράφηκαν λόγω διείσδυσης των νερών της βροχής και των σκληρών αλάτων που δημιουργήθηκαν στην επιφάνεια των τοιχογραφιών. Σήμερα σώζονται οι πιο κάτω τοιχογραφίες:

Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας εικονίζεται η Θεοτόκος όρθια, σε στάση δέησης, με τον Χριστό σε μετάλλιο μπροστά στο στήθος της ανάμεσα στους αρχαγγέλους. Χαμηλά στον κάμπο του τεταρτοσφαιρίου υπάρχουν τα χαρακτηριστικά ανθέμια που συναντούμε και στην αψίδα της εκκλησίας της Παναγίας στο Τρίκωμο. Δεξιά και αριστερά της αψίδας σώζονται τμήματα δυο Στυλιτών. Στο ανατολικό τμήμα της καμάρας σώζεται σε υποφερτή κατάσταση η Ανάληψη του Χριστού. Στο βόρειο μισό του κεντρικού τμήματος της καμάρας σώζονται ίχνη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου ενώ στο νότιο μισό σώζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο νότιο μισό του δυτικού τμήματος της καμάρας σώζονται ίχνη της Υπαπαντής του Χριστού. Στον δυτικό τοίχο σώζεται μεγάλο τμήμα από την Πεντηκοστή και πιο χαμηλά μια αγία αρκετά κατεστραμμένη. Στο ανατολικό σφενδόνιο σώζονται οι Δαβίδ και Σολομών και ο άγιος Φωκάς στο κέντρο του δυτικού σφενδονίου.

Οι τοιχογραφίες αυτές ανήκουν στο δεύτερο, ίσως, τέταρτο του 12ου αιώνα. Τόσο από εικονογραφικής όσο και από τεχνοτροπικής απόψεως θυμίζουν τις τοιχογραφίες των εκκλησιών της Παναγίας του Τρικώμου και της Ασίνου. Είναι όμως πιο σχηματοποιημένες και έχουν λαϊκότερο χαρακτήρα. Σε σχέση όμως με τις τοιχογραφίες των αρχών του 12ου αιώνα είναι περισσότερο εξελιγμένες εικονογραφικά. Είναι όμως πιο απλοποιημένες και τα χρώματά τους, τουλάχιστον σήμερα, λιγότερο λαμπρά.

Στο δυτικό τυφλό τόξο του νότιου τοίχου ζωγραφίσθηκε τον 13ο ή 14ο αιώνα τοιχογραφία του αγίου Γεωργίου έφιππου. Την ίδια περίπου εποχή ζωγραφίσθηκε και η τοιχογραφία του αρχαγγέλου στο κεντρικό τυφλό τόξο του βόρειου τοίχου.