Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Συγγραφέας της Αρχαιότητας, ιστορικός. Ο Θεόπομπος, ο οποίος διακρίθηκε και ως σοφιστής, γεννήθηκε στη Χίο και έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ. Υπήρξε μαθητής του Ισοκράτη και φίλος του Φιλίππου της Μακεδονίας και του Αλεξάνδρου. Η ζωή του υπήρξε πολυκύμαντη. Εξορίστηκε από την πατρίδα του Χίο, επανήλθε, εξορίστηκε ξανά, κι αργότερα μόλις διέφυγε τον θάνατο που είχε διατάξει γι’ αυτόν ο Πτολεμαίος Α’.

Ο Θεόπομπος έγραψε διάφορα έργα από τα οποία σήμερα σώζονται μόνο λίγα αποσπάσματα. Τα αποσπάσματα αυτά έχουν διασωθεί από τον Αθηναίο συγγραφέα του 2ου/3ου αιώνα μ.Χ., στο έργο του Δειπνοσοφισταί, τον Αιλιανό (2ος/3ος αιώνας μ.Χ.) στο έργο του Ποικίλη Ἱστορία και από τον Στέφανο Βυζάντιο (πιθανώς 5ος αιώνας μ.Χ.) στο έργο του Ἐκ τῶν ἐθνικῶν Στεφάνου κατ' ἐπιτομήν. Επίσης από τον πατριάρχη Φώτιο (9ος αιώνας μ.Χ.) στο έργο του Βιβλιοθήκη. Από τα αποσπάσματα και τις αναφορές των συγγραφέων αυτών φαίνεται ότι ο Θεόπομπος ανάμεσα σε άλλα έγραψε και έργα με τους τίτλους Λόγοι Ἱστορικοί, Ἑλληνικά (ιστορία της Ελλάδος από το 411 ως το 394 π.Χ.) και το εκτενές έργο Φιλιππικά (ιστορία του Φιλίππου της Μακεδονίας).

Οι πληροφορίες περί Κύπρου στα διασωθέντα αποσπάσματα του Θεόπομπου είναι οι ακόλουθες:

Στον δωδέκατο Ἱστορικό Λόγο του αναφερόταν η κατάληψη της Κύπρου από τους σύν Ἀγαμέμνονι Έλληνες. Αυτοί έδιωξαν από το νησί τους παλαιούς κατοίκους του, των οποίων υπολείμματα είναι οι Αμαθούσιοι. Στον ίδιο ιστορικό λόγο ο Θεόπομπος αφηγείτο λεπτομερώς τα σχετικά με τη σύγκρουση του Κυπρίου βασιλιά Ευαγόρα* και του Αρταξέρξη. Σύμφωνα με την περίληψη που δίνει ο Φώτιος (Βιβλιοθήκη, 176), ο Θεόπομπος περιλάμβανε στην αφήγησή του τις ενέργειες του Αιγυπτίου βασιλιά Άκορι* υπέρ του Ευαγόρα, την ανάληψη της εξουσίας της Κύπρου από τον Ευαγόρα, τη σύγκρουση του τελευταίου με τους Πέρσες, τη στάση των Αθηναίων και των Σπαρτιατών απέναντι στις συνθήκες με τους Πέρσες, την Ανταλκίδειο ειρήνη, το πώς συνέβαλε ο Ευαγόρας στη συκοφαντία του Ορόντη εναντίον του Τιρίβαζου προς τον Πέρση βασιλιά, την αποστολή πρέσβεων από τον Ευαγόρα στους Λακεδαιμονίους όταν ανέλαβε την εξουσία στην Αίγυπτο ο Νεκτενίβιος, και πώς τέλειωσε ο πόλεμος για την Κύπρο.

Ο Θεόπομπος, σε άλλο σημείο του ίδιου λόγου, αναφερόταν στη συνωμοσία του Νικοκρέοντος* εναντίον του Ευαγόρα καθώς και στη δολοφονία του Κυπρίου βασιλιά από τον ευνούχο Θρασυδαίο. Γράφοντας επίσης για τον Νικοκλή* τον Σαλαμίνιο, αναφέρει ότι ο δευτερότοκος αυτός γιος του Ευαγόρα, που πήρε την εξουσία μετά τη δολοφονία του πατέρα του και του πρωτότοκου αδελφού του, ζούσε ζωή πολυτελή, μαλθακή και σπάταλη, συναγωνιζόμενος σ' αυτό το Σιδώνιο Στράτωνα. Οι δυο άνδρες μάθαιναν από κατασκόπους τι έκαμνε ο καθένας τους στην πολυτελή και ασελγή ζωή τους, και προσπαθούσαν να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλο. Και οι δυο όμως, γράφει ο Θεόπομπος, είχαν βίαιο τέλος.

Στο δέκατο τρίτο βιβλίο των Φιλιππικῶν του, ο ιστορικός αναφερόταν και στον Κόνωνα* και έγραφε ότι ο Αθηναίος αυτός στρατηγός προτίμησε να εγκατασταθεί και να ζήσει στην Κύπρο γιατί δεν άντεχε τη δυστροπία των Αθηναίων.

Τέλος, από τα ονόματα των κυπριακών πόλεων ή των κατοίκων τους που περιλαμβάνει στο έργο του ο Στέφανος Βυζάντιος, τρία αποδίδει σε πληροφορίες του Θεόπομπου. Ο Θεόπομπος ονομάζει τους κατοίκους της κυπριακής πόλης Καρπασίας Καρπασεῖς και όχι Καρπασεώτας όπως ήταν συνηθισμένο και παραδίδει την ύπαρξη δυο άλλων κυπριακών πόλεων με τα ονόματα Διωνία και Κρήσιον.