Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η ιστορία του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου, ξεκινά από τον 19ο αιώνα με την ονομασία "Ελληνικό Σχολείο". Το 1924, αναγνωρίζεται από το κράτος ως το «Ελληνικό Γυμνάσιο Βαρωσίου», περιλαμβάνοντας 6 ταξεις. Στο σχολείο αρχικά φοιτούσαν μόνο αγόρια, ενώ αργότερα φοιτούσαν και κορίτσια στην 4η, 5η και 6η γυμνασίου μόνο. Το 1960, μετανομάστηκε σε Α’ Γυμνάσιο Αμμοχώστου και η διδακτέα ύλη αφορούσε τον κλασσικό κλάδο. Μετέπειτα, συμπεριλήφθηκε ο εμπορικός και τεχνικός κλάδος. Το Α’ γυμνάσιο Αμμοχώστου, ήταν το πιο σημαντικο στοιχείο της πόλης όσον αφορούσε τον επιστημονικό και εκπαιδευτικό κόσμο. Περιελάμβανε αίθουσες γυμναστηρίου, εργαστήρια βιολογίας και χημείας, μια τεράστια βιβλιοθήκη κ.α.

» Βλέπε Βίντεο: Το ελληνικό γυμνάσιο Αμμοχώστου

Ιστορικό ίδρυσης

Πρώτη σαφής μνεία «Σχολής Βαρωσίων» είναι στην έκθεση του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Α' στα 1860 προς τον τότε Τούρκο διοικητή για την κατάσταση της παιδείας. Πολλοί Βαρωσιώτες όμως τότε και πριν, από το 1830, πήγαιναν στη Λύση για μαθήματα στοιχειώδη στον δάσκαλο Χατζημιχαήλ ή Χατζηδάσκαλο, που ήξερε και άριστα τουρκικά, καθώς και εκκλησιαστική μουσική.

Στα 1886 ιδρύθηκε τάξη Ελληνικού Σχολείου [=Σχολαρχείου] υπό τον Λουκά Παϊσιο. Το 1905 ιδρύθηκε το χωριστό Ανώτερον Παρθεναγωγείον υπό την Ελένη Χατζηπέτρου. Στα 1910-1911 το Ελληνικό διευθύνει ο Μιχαήλ Κούμας από την Γύψου και στα 1911-1912 ο φιλόλογος Κώστας Μ. Χατζηκώστας από τη Λευκωσία.

Α Παγκόσμιος 

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και οι αναζητήσεις που γέννησε στους ανθρώπους τους ώθησε να επιδιώξουν επέκταση της Σχολής προς κλασσικές κατευθύνσεις, αντίθετα προς τις πρακτικογεωργικές κατευθύνσεις που πρότεινε ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος. Στα 1918-1919 διορίστηκαν πτυχιούχοι φυσικομαθηματικός και φιλόλογος, ο Ι. Διονυσιάδης και ο Γ.Χ. Μουρούζης, που και διηύθυνε την τριτάξια πια Σχολή, που ονομάστηκε Ημιγυμνάσιον από τον Νοέμβριο του 1918. Στα 1919-1920 διευθυντής του Ημιγυμνασίου διορίστηκε ο Ορέστης Χρηστίδης, που ασκούσε και καθήκοντα επόπτη των Εκπαιδευτηρίων των Αρρένων της πόλεως. Στα 1921-1922 με διευθυντή τον Γ. Χ. Μουρούζη, μαθηματικό τον Χ. Φελλά, θεολόγο τον Διονύσιο Κυκκώτη και δασκάλους ειδικά της μουσικής τον μετέπειτα δημοσιογράφο Ευαγ. Παπανικολάου και τους Β. Μαυρογιάννη και Αρσ. Κ. Νικολαΐδη, καθώς και πολίτες που δίδασκαν δωρεάν (Σωκρ. Σολομίδης αγγλικά, Ιωάννης Σανταμάς αγγλικά και γαλλικά), η Σχολή λειτούργησε ως τετρατάξιο ημιγυμνάσιο υπό την προεδρία του Λούη Ε. Λοΐζου, στην οικία Καζάκκου στην Αγία Ζώνη. Μαζί με την Ε' τάξη που αποφασίστηκε να προστεθεί, αναγνωρίστηκαν όλες στις 28 Φεβρουαρίου 1922 από το υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας. Οι μαθητές ανήλθαν στους 120 στα 1921-1922 και στους 171 στα 1922-1923 με πέντε τάξεις.

Πλήρες Γυμνάσιο 

Στα 1923-1924 προστίθεται και η Στ' τάξη, κι έτσι η Σχολή καθίσταται πλήρες Γυμνάσιο υπό τον Γ. Χ. Μουρούζη, με συνεργάτες τους Ι. Διονυσιάδη, Αναστάση Χ. Οικονομίδη γυμναστικό, Μιχ. Κ. Χ. Δημητρίου για γαλλικά και ιχνογραφία, καθώς και εκείνους του προηγούμενου χρόνου. Πρόεδρος της Εφορείας ο Γεώργιος Σ. Εμφιετζής και γραμματέας ο Χρ. Ε. Λοΐζου. Η αναγνώριση του πλήρους εξαταξίου πια Γυμνασίου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της ελληνικής κυβερνήσεως της 6 Μαρτίου 1924. Η Εφορεία ζήτησε δάνειο για οικοδόμηση κτιρίου του Γυμνασίου και διόρισε για το 1924-25 γυμνασιάρχη τον φιλόλογο Δημήτριο Χ. Χαμουδόπουλο που έδωσε λάμψη και κύρος στη σχολή με τις θαυμαστές παραδόσεις, διαλέξεις και τα σεμινάριά του στα τέσσερα χρόνια της γυμνασιαρχίας του (Σεπτ. 1924 - Μάρτ. 1928). Το κτίριο τελικά οικοδομήθηκε στα 1926 με βάση σχέδια από την Ελλάδα, αγοράστηκαν όργανα φυσικής και χημείας και χρησιμοποιήθηκε το γυμναστήριο του Γ.Σ.Ε. για τις αθλοπαιδιές των γυμνασιοπαίδων. Από 15 Μαρτίου ως 1η Σεπτεμβρίου 1928 το Γυμνάσιο διηύθυνε ο Ιουβ. Ελευθεριάδης και από 1η Σεπτεμβρίου 1928 ως 31 Αυγούστου 1946 ο φιλόλογος Ιωάννης Π. Καλαφατάς από τη Σύμη. Επί γυμνασιαρχίας του ιδρύθηκε ο Μαθητικός Σύλλογος της Ε' τάξεως στα 1929-1930, που με εράνους δημιούργησε τον πυρήνα της βιβλιοθήκης του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου.

Από το 1935 ως το 1946 (κ.ε.) η Εφορεία αγωνίστηκε να δεχθεί με όσο γίνεται πιο ανώδυνους όρους την κυβερνητική επιχορήγηση που δινόταν με σκοπό την τροποποίηση του προγράμματος του Γυμνασίου προς πρακτικές κατευθύνσεις, διδασκαλία μερικών μαθημάτων στα αγγλικά, αύξηση των αγγλικών με μείωση των κλασσικών μαθημάτων. Η απόφαση ελήφθη αφού έγιναν υπεράνθρωπες προσπάθειες να εξασφαλιστούν πόροι από άλλες πηγές. Ουδέποτε οι όροι εφαρμόστηκαν πιστά, και η Εφορεία πάντα εύρισκε τρόπο να υπεκφεύγει με τη συμβουλή του φιλολόγου καθηγητή Αδάμου Αδάμαντος, μετέπειτα δημάρχου Βαρωσίων (1943 κ.ε.). Η αποδοχή της επιχορήγησης έγινε αναγκαία λόγω της πυρκαγιάς που αποτέφρωσε το Γυμνάσιο στις 2 Ιουλίου 1935 και των δαπανών ανοικοδόμησης του λαμπρότερου.

Β Παγκόσμιος

Στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο λειτούργησε οικοτροφείο του Γυμνασίου στο Τρίκωμο (1941- 1942), ιδρύθηκε Ταμείο Βοηθείας απόρων επιμελών μαθητών (Δεκ. 1943), και η Θρησκευτική Κοινότης (1946). Από 1946 ως 1948 γυμνασιάρχης υπήρξε ο διαπρεπής φιλόλογος Δρ Κυριάκος Π. Χατζηιωάννου, που εξέδωσε στα 1946 το σταθερό έκτοτε περιοδικό «Αγωγή» , ταξινόμησε και πλούτισε τη βιβλιοθήκη και μετονόμασε το Γυμνάσιο σε Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου (αντί Βαρωσίων), που συνετέλεσε στην επιβολή του ονόματος Αμμόχωστος για ολόκληρη τη νέα πόλη την εκτός των τειχών. Από το 1947 σταδιακά ως το 1951 το Γυμνάσιο χωρίζεται σε Τμήμα Αρρένων και Τμήμα Θηλέων. Στα 1948 γίνονται δεκτοί νέοι όροι του Γραφείου Παιδείας για συνέχιση της κυβερνητικής επιχορήγησης (£7.500), και δωρήθηκε ποσό £1.000 από τον Δ.Ν. Μαραγκό για ίδρυση χωριστού οικήματος βιβλιοθήκης που στα 1974 είχε 15.000 τόμους. Επί γυμνασιαρχίας Γ. Δημητρακοπούλου (1948-1951) η βιβλιοθήκη οικοδομήθηκε τα εγκαίνια της οποίας έγιναν στις 23 Απριλίου 1950). Επί γυμνασιαρχίας Χαρ. Κ. Φελλά (1951-1958) το γυμνασιακό κτίριο επεκτείνεται, ιδρύεται εργαστήριο φυσικής και χημείας και γίνονται άλλες πολλές βελτιώσεις στο σχολείο, του οποίου ο αριθμός μαθητών και καθηγητών αυξάνεται ραγδαία.

Θηλέων 

Στα 1960 με το χωρισμό του Γυμνασίου Θηλέων, το Γυμνάσιο Αρρένων μετονομάστηκε σε Α ' Γυμνάσιο Αρρένων και αργότερα σε Α ' Γυμνάσιο Αμμοχώστου γιατί δεχόταν και κορίτσια.

Στα 1973/4 η διαφοροποίηση των γυμνασιακών σπουδών στην πόλη, που σταδιακά πραγματοποιήθηκε μετά την Ανεξαρτησία, ήταν τέτοια ώστε να προσφέρεται κλασσική, εμπορική και επιστημονική μόρφωση στους τροφίμους, στην οποία πρέπει να προστεθεί και η ειδικότερη εκπαίδευση στη Δημόσια Τεχνική Σχολή Αμμοχώστου (1963 κ.ε.). Το Γυμνάσιο Θηλέων στα 1963 μεταφέρθηκε στα Κάτω Βαρώσια και στα 1972 στο κλασσικό πρόγραμμά του προστέθηκε και τμήμα επιστημών. Το Β' Γυμνάσιο Αμμοχώστου ήταν συνεχιστής του ιδιωτικού Ανωτέρου Εμπορικού Λυκείου Αμμοχώστου (Σχολής Σιακαλλή) που ιδρύθηκε στα 1932 και μετονομάστηκε σε Ανωτέρα Αγγλική Εμπορική Σχολή Βαρωσίων. Όταν κρατικοποιήθηκε στα 1961, ονομάστηκε Β ' Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στα 1963 εγκαταστάθηκε στο παλαιό οίκημα του Γυμνασίου Θηλέων, είχε δε και εμπορικό τμήμα. Το Γ' Γυμνάσιο Αμμοχώστου ιδρύθηκε στα 1972 κοντά στην Τεχνική Σχολή και ήταν τριτάξιο. Το πρόγραμμα της Τεχνικής Σχολής αποκρυσταλλώθηκε στα 1968 και ήταν πολύπλευρο και πολυεδρικό (μέχρι αγγειοπλαστικής), σύμφωνο προς το πνεύμα της ραγδαία ανερχόμενης οικονομίας της πόλης.

Το σχολικό έτος 1959-1960 ενεγράφησαν 1.652 μαθητές και μαθήτριες (Αρρένων και Θηλέων), ο μεγαλύτερος αριθμός από την ίδρυσή του. Την τελευταία χρονιά 1973-1974  πριν την Εισβολή, ο συνολικός αριθμός των δύο Γυμνασίων (Α΄ Γυμνάσιο και Θηλέων) υπερέβη τους 2.360.

Δάσκαλοι 

Μερικά ονόματα γυμνασιαρχών, και καθηγητών / καθηγητριών που πέρασαν από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου είναι ο  Κυριάκος Χατζηιωάννου, Παναγιώτης Περσιάνης, Κυριάκος Πλησής, Τηλέμαχος Κάνθος, Νίκος Αγγελίδης, Κλαίρη Αγγελίδου, Νικόλαος Κονομής, Κώστας Κύρρης, Χριστόφορος Μηλιώνης, Θεοδόσης Νικολάου, Πολύβιος Νικολάου, Αντώνης Παπαδόπουλος, Παναγιώτης Σέργης, Νέλλη Τσουγιοπούλου – Σαβεριάδου, Κυριάκος Χαραλαμπίδης. Το Ελληνικό Γυμνάσιο είναι γνωστό για τους ηρωικούς μαθητές του Πετράκη Γιάλλουρο και του Παναγιώτη Τουμάζου.

Βράβευση

Πηγές- Βιβλιογραφία:

1. Κώστας Κύρρης, Ἱστορία τῆς Μέσης Ἐκπαιδεύσεως Ἀμμοχώστου 1191-1955 ἰδίως δέ τοῦ Ε.Γ. Α., History of  Secondary  Education  InFamagusta 1191-1955, εκδόσεις Λάμπουσα, Λευκωσία - Κύπρος, 1967.
2. Δημήτρης Λεβέντης, Η διαδρομή των Γυμνασίων της Αμμοχώστου από το 1955 μέχρι το 1974. Προσάρτημα: Κατάλογοι Καθηγητών και Αποφοίτων, Λευκωσία: Σύλλογος Αποφοίτων και Φίλων Ελληνικών Γυμνασίων Αμμοχώστου, 2013.