Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λιμνάτης- Limnatis. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 21 χμ. βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού. Ο Λιμνάτης είναι κτισμένος σε μέσο υψόμετρο 480 μέτρων. Το υψόμετρο στα διοικητικά του όρια ποικίλλει. Στα βορειοδυτικά του οικισμού φθάνει τα 700 μέτρα, μειώνεται στα 480 μέτρα κοντά στον οικισμό και στα 250 μέτρα κοντά στα νότιά του σύνορα. Το τοπίο του χωριού είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού του Λιμνάτη που ρέει περί τα 2 χμ. ανατολικά του.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μαργών και ψαμμιτών) και οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη.

Ο Λιμνάτης δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 610 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνται τα αμπέλια (οινοποιήσιμες ποικιλίες), τα εσπεριδοειδή (κυρίως πορτοκάλια και κλεμεντίνια), οι αμυγδαλιές, οι ελιές, οι χαρουπιές, τα σιτηρά και λίγα νομευτικά φυτά. Υπάρχουν επίσης μεγάλες ακαλλιέργητες εκτάσεις όπου φυτρώνει άγρια φυσική βλάστηση κυρίως από σχινιές, αγριοτερατσ'ιές, σπαλαθκιές, τρεμιθιές και μαζ'ιές. Η κτηνοτροφία είναι πολύ περιορισμένη.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, ο Λιμνάτης συνδέεται στα βορειοανατολικά με το χωριό Καπηλειόν (περί τα 4 χμ.) και στα νοτιοανατολικά με το χωριό Κορφή (περί τα 4 χμ.). Συνδέεται επίσης στα βόρεια με το χωριό  Άγιος Μάμας (περί τα 5 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο με την ίδια ακριβώς ονομασία κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και της Βενετοκρατίας. Ωστόσο σε παλαιούς χάρτες της Κύπρου (όπως ο χάρτης του Α. Ortelius του 1573) σημειώνονται δυο γειτονικοί αλλά σαφώς διαφορετικοί οικισμοί, ο ένας με την ονομασία Λιμνάτης (Limnati) και ο δεύτερος με την ονομασία Λιμ(ν)άτι (Limati). Πρόκειται, πιθανότατα, για Πάνω και Κάτω Λιμνάτη. Η διάκριση όμως αυτή δεν απαντάται σε γραπτές πηγές. Ο Λεόντιος Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 659) μνημονεύει το χωριό κατά την εποχή της εισβολής των Μαμελούκων της Αιγύπτου στην Κύπρο το 1425, οπότε ο βισκούντης της Λευκωσίας που εστάλη για να τους αντιμετωπίσει, αφού υπεχώρησε από τη Λεμεσό, ἐπῆρεν τό φουσάτον καί ἐπῆγεν εἰς τήν Παλαμίδαν, κ' ἐκεῖ ἐγιομάτισεν, καί ἀπόγιομαν ἐπήγεν εἰς τον Λιμνάτην...

Βλέπε λήμμα: Μαμελούκοι και Κύπρος

Ο ντε Μας Λατρί αναφέρει το χωριό ως Limniate, γράφοντας ότι τούτο αποτελούσε φέουδο ευγενών κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας.

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ο Λιμνάτης δεν αναφέρεται ως ιδιωτικό φέουδο συγκεκριμένης οικογένειας ευγενών. Είναι πιθανό να αποτελούσε, για κάποιο διάστημα, βασιλική ιδιοκτησία. Τούτο ίσως εξηγεί αναφορά του Φλωρίου Βουστρωνίου στο χωριό, σε σχέση προς γεγονότα του Αυγούστου του έτους 1425. Τότε, κατά την εισβολή στην Κύπρο των Μαμελούκων της Αιγύπτου και την καταστροφή της Λεμεσού και της γύρω περιοχής, ο κυπριακός βασιλικός στρατός που τους αντιμετώπισε υποχώρησε στον Λιμνάτη (ο Φλώριος γράφει ακριβώς: Limnati) για να περάσει τη νύκτα. Παρόμοια αναφορά κάνει και ο προγενέστερος του Φλωρίου, Λεόντιος Μαχαιράς.

Η ονομασία του χωριού φαίνεται ότι προήλθε από τη λέξη λίμνη, απ' όπου προέκυψαν και αρκετά άλλα τοπωνύμια της Κύπρου (Λίμνη, Λιμνιά, Λιμνίτης, Λιμνάρκα κλπ.). Η ελληνική αυτή ονομασία καταδεικνύει ότι ο οικισμός υφίστατο μάλλον και πριν από την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Ο διαχωρισμός σε Κάτω και σε Πάνω Λιμνάτη σήμερα υφίσταται μόνο σε σχέση προς περιοχές της διοικητικής έκτασης του χωριού, αφού δεν υπάρχουν πλέον δυο οικισμοί αλλά μόνο ένας. Φαίνεται ότι οι δυο οικισμοί είχαν συμπτυχθεί σε ένα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην αγία Μαρίνα, ενώ υπάρχουν και εκκλησίες αφιερωμένες στον άγιο Γεώργιο και στον προφήτη Ηλία.

Κατά τον Ιερώνυμο Περιστιάνη, από το 1860 λειτουργούσε στον Λιμνάτη ιδιωτικό σχολείο των «κοινών γραμμάτων» στο οποίο δίδαξε κάποιος Νεόφυτος (γνωστός ως «Πελλονεόφυτος») από τον Άγιο Μάμα۬ δίδασκε τον χειμώνα στο σπίτι του και τις άλλες εποχές στα χωράφια. Τον διαδέχθηκε ένας γέροντας, ο Μιχαήλ ο «Παιδαγωγός» από το Κίτι, που ασχολείτο και με την μαντική και την μαγεία. Στον Λιμνάτη δίδαξε επίσης για πολλά χρόνια και ο Νικολής της Χατζηλενούς, γνωστότερος ως «Χατζηλενούδιν», από το Πέρα Πεδί, που γνώριζε επίσης λίγα περί μαγείας. Το 1882 ιδρύθηκε κοινοτικό σχολείο με συνδρομές των χωριανών, που υιοθέτησε την αλληλοδιδακτική μέθοδο. Νέο σχολικό κτίριο κτίσθηκε το 1908.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια