Σάββα πασάς

Ελληνικής καταγωγής βαλής (νομάρχης) του βιλαετίου του Αρχιπελάγους. Την άνοιξη του 1878 (πιθανόν τον Μάρτιο) εστάλη από την οθωμανική κυβέρνηση στην Κύπρο για να εξετάσει προβλήματα που είχαν προκύψει στη διοίκηση, και σύμφωνα με μια πληροφορία απέλυσε τον κυβερνήτη της Κύπρου Αχμέτ και διόρισε τον Πεσσίμ πασά, τον τελευταίο Οθωμανό κυβερνήτη του νησιού. Όπως εξάλλου φαίνεται από μια αναφορά προς αυτόν, που υπογράφεται από τον Στυλιανό Χουρμούζιο* (βλ. Κ. Χρυσάνθη, «Μιά ἀναφορά πρός τόν βαλήν Σάββα πασάν [1878]», Κυπριακαί Σπουδαί, τόμ. ΙΗ΄, 1954, σελ. ηε΄-ρα΄), ο Σάββα πασάς στις επαφές που είχε στην Κύπρο διαβεβαίωσε τους Κυπρίους ότι η θέληση του σουλτάνου ήταν «ἡ εὐδαιμονία τῶν λαῶν του ἁπάντων ἀδιακρίτως φυλῆς καί θρησκείας καί διότι ὡς θεωρεῖ αὐτούς ἴσους ἐνώπιον τῶν ὀφθαλμῶν Του, οὕτω θέλει νά εἶναι ἴσοι καί ἐνώπιον τοῦ νόμου». Δήλωσε ακόμη ότι «ἡ πραγματοποίησις τῆς ἀγαθῆς ταύτης προαιρέσεως ἀπαιτεῖ τήν ἐνέργειαν πάντων καί δή εἰλικρινῆ παράστασιν καί διαφώτισιν περί τῶν κακῶς ἐχόντων ἐν ἑκάστῳ τόπῳ».

 

Παίρνοντας σαν αφορμή αυτές τις διακηρύξεις ο Στ. Χουρμούζιος, που — σύμφωνα με δικό του χαρακτηρισμό — ανήκε «ἐν τῇ τάξει τῶν πολιτευομένων ἐν τῇ νήσῳ ταύτῃ» υπέβαλε την αναφορά του σχετικά με όσα δικαστικά και διοικητικά προβλήματα χρειάζονταν ριζική αντιμετώπιση. Τα προβλήματα αυτά, που έδιναν μια αμυδρή μόνο εικόνα της τελευταίας χρονιάς της οθωμανικής διοίκησης της Κύπρου, ο Σάββα πασάς δεν πρόλαβε να τα εξετάσει περισσότερο, γιατί σε 2-3 μήνες από την επίσκεψή του, η Αγγλία κατελάμβανε την Κύπρο ύστερα από την υπογραφή συμφωνίας με την Πύλη.