Σκούλλη

Image

Μεικτό χωριό της επαρχίας Λευκωσίας μέχρι το 1946 και στη συνέχεια αμιγές ελληνικό, περί τα 33 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Πάφου. Από το χωριό Πόλη, που βρίσκεται στα βορειοδυτικά του, απέχει περί τα 8 χιλιόμετρα.

 

Η Σκούλλη είναι κτισμένη κοντά στη δυτική όχθη του ποταμού του Σταυρού της Ψώκας, σε μέσο υψόμετρο 90 μέτρων. Το υψόμετρο στην περιοχή της κυμαίνεται μεταξύ 90 και 220 μέτρων.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκωσίας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, κροκάλες και ψαμμιτικές μάργες), οι αποθέσεις του σχηματισμού Αθαλάσσας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες και άμμοι), οι προσχώσεις των αναβαθμίδων και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες και προσχωσιγενή εδάφη.

 

Η Σκούλλη δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 570 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή, τα όσπρια (κουκιά, λουβάνα και λουβιά), τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, ο καπνός, οι αμυγδαλιές, οι ελιές και λίγα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών.

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Σκούλλη συνδέεται στα δυτικά με το χωριό Χόλη (περί το 1,5 χμ.) και στα νότια με τον κύριο δρόμο Πάφου-Πόλης, από τον οποίο απέχει λιγότερο του ενός χιλιομέτρου.

 

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία Κάτοικοι
1881 57 
1891 81 
1901 104 
1911 136 
1921 105 (75 Ελληνοκύπριοι και 17 Τουρκοκύπριοι) 
1931 85 (68 Ελληνοκύπριοι και 17 Τουρκοκύπριοι) 
1946 100 (88 Ελληνοκύπριοι και 12 Τουρκοκύπριοι) 
1960 120 (όλοι Ελληνοκύπριοι) 
1973 138 
1976 123 
1982 91 
1992 102 
2001 77 
2011 65
2021 73

 

Δεν είναι σαφές από πού προήλθε η ονομασία του χωριού, την οποία μερικοί μελετητές αποδίδουν στο επώνυμο κάποιου πρώτου οικιστή. Το χωριό, πάντως, αναφέρεται τόσο ως Σκούλλη (η) όσο και ως Σκούλλι (το/του), ή ακόμη και Σκούλλοι (οι). Μικρό χωριό με παρόμοια ονομασία υπάρχει και στη Ρόδο, όμως δεν μαρτυρείται οποιαδήποτε σχέση μεταξύ τους. Εάν το χωριό είχε πάρει την ονομασία του από τον πρώτο οικιστή του, δεν γνωρίζουμε τίποτε γι’ αυτόν τον Σκούλλην. Είναι όμως πάρα πολύ πιθανό ότι το χωριό πήρε την ονομασία του από το σκουλλίν, όπως ονομάζονταν οι καθαρισμένες ίνες του λιναριού. Σκουλλιά (τα) ονομάζονταν και τα δέματα του λιναριού (πρβλ. και ρήμα σκουλλίζω ή και σκουλλίζομαι, που σημαίνει σκεπάζω/σκεπάζομαι και κυριολεκτικά τυλίγω/τυλίγομαι με σκουλλιά). Εάν συσχετίσουμε την προέλευση της ονομασίας του χωριού, από τα σκουλλιά του λιναριού, με αναφορά του αρχιμανδρίτη Κυπριανού (1788) ότι στην Πάφο (βέβαια στην επαρχία Πάφου) παραγόταν λινάριον ἀρκετόν, καί καννάβιον, καί κλωστή λευκασμένη λιναριο, μπορούμε να δεχθούμε σχεδόν με βεβαιότητα ότι στην περιοχή παραγόταν λινάρι κι από τα σκουλλιά του προήλθε πράγματι η ονομασία του χωριού. Στην περίπτωση αυτή η ονομασία στον τύπο Σκούλλη, με την οποία το χωριό σημειώνεται στους επίσημους χάρτες, είναι λανθασμένη, και η ορθή είναι η ονομασία στον τύπο Σκούλλι (το) ή και Σκουλλίν (το).

 

Το χωριό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές, τουλάχιστον με τη σημερινή του ονομασία. Πιθανότατο είναι ότι το χωριό δεν υπήρχε τότε και ιδρύθηκε αργότερα, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ωστόσο κοντά στο χωριό υπήρχε άλλος παλαιός οικισμός που ονομαζόταν Κερέπιν (ή  Τζ’ερέπιν), για τον οποίο βλέπε λεπτομέρειες στο αντίστοιχο λήμμα. To Κερέπιν διαλύθηκε τον 19ο αιώνα. Σήμερα σώζεται μόνο η εκκλησία, που είναι ξωκκλήσι του χωριού Σκούλλη, αφιερωμένη στον άγιο Ανδρόνικο (κτίστηκε, ή μάλλον ανοικοδομήθηκε, το 1716, σύμφωνα προς υπάρχουσα επιγραφή με τη χρονολογία αυτή).

 

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο. Στην περιοχή του χωριού ετιμάτο κι ο άγιος Κουρνούτας.

Φώτο Γκάλερι

Image