Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η επαρχία Κερύνειας το 1973, ένα χρόνο πριν από την τουρκική εισβολή, είχε πληθυσμό 32.586 κατοίκων, που αντιπροσώπευαν το 5,16% ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου. Από τον πληθυσμό αυτό οι 28.694 (88%) ζούσαν στην ύπαιθρο, οι δε υπόλοιποι 3.892 (12%) αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό της επαρχίας. Ο αστικός πληθυσμός της Κερύνειας αποτελείτο κατά 67,7% (2.635 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 25,7% (1.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 6,6% (257 άτομα) από διάφορους άλλους. Ο αγροτικός πληθυσμός αποτελείτο κατά 85,2% (24.449 άτομα) από Ελληνοκυπρίους (περιλαμβανομένων και 2.000 περίπου Μαρωνιτών), κατά 13,9% (4.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 0,9% (245) από διάφορους άλλους. Το ποσοστό των Τουρκοκυπρίων ενώ σ' ολόκληρη την Κύπρο το 1973 ήταν 18,4%, στην επαρχία Κερύνειας ήταν 15,3%.

Από τους 47 οικισμούς της επαρχίας, οι 29 είναι αμιγείς ελληνοκυπριακοί, οι 8 αμιγείς τουρκοκυπριακοί, οι 3 μαρωνίτικοι και οι 7 μεικτοί οικισμοί.

Οι αμιγείς ελληνοκυπριακοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι:

Άγιος Αμβρόσιος, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Επίκτητος, Αγριδάκι, Βουνό, Ελιά, Θέρμια, Καλογραία, Καραβάς, Καράκουμι, Κάρμι, Κάτω Δίκωμο, Κοντεμένος, Κουτσοβέντης, Λάπηθος, Λάρνακας Λαπήθου, Λιβερά, Μότιδες, Μύρτου, Όρκα, Παλαιόσοφος, Πάναγρα, Πάνω Δίκωμο, Πέλλα Πάις, Συγχαρί, Σύσκληπος, Τριμίθθι, Φτέρυχα, Χάρτζια.

Οι αμιγείς τουρκοκυπριακοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι:

Αγίρτα, Καμπυλή, Κιομουρτσιού, Κρηνί, Πυλέρι, Τέμπλος, Τράπεζα, Φώττα.

Οι μαρωνιτικοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι:

Ασώματος, Καρπάσια, Κορμακίτης.

Οι μεικτοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι:

Αγία Ειρήνη, Άγιος Ερμόλαος (μέχρι το 1960), Βασίλεια (μέχρι το 1960), Διόριος (μέχρι το 1960), Καζάφανι, Κλεπίνη, Κερύνεια.

Κατανομή πληθυσμού: Οι οικισμοί της επαρχίας Κερύνειας θα μπορούσαν να καταταγούν στις ακόλουθες πέντε βασικές υποδιαιρέσεις με κριτήριο το μέγεθος του πληθυσμού τους:

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1960 -1973: Οι οικισμοί της επαρχίας Κερύνειας γνώρισαν αρκετές πληθυσμιακές αυξομειώσεις μεταξύ 1960 - 1973. Αύξηση του πληθυσμού σημειώθηκε σε 31 από τα 47 χωριά της επαρχίας.

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις πληθυσμού παρατηρήθηκαν στα τουρκοκυπριακά χωριά (Τράπεζα 67,1%, Καμπυλή 65,4%, Πυλέρι 65,4%, Φώττα 63,6%, Κρηνί 63,2%, Κιομουρτσιού 62,5%, Τέμπλος 18,1%), γιατί από το 1964 μέχρι το 1970 διαμορφώθηκαν οι τουρκοκυπριακοί θύλακοι με σύμπτυξη των Τουρκοκυπρίων ύστερα από οδηγίες της εξτρεμιστικής ηγεσίας τους.

Μελετώντας τους υπόλοιπους οικισμούς της Κερύνειας, αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση σημειώθηκε στα χωριά Αγία Ειρήνη (44,8%), Καρπάσια (26,9%), Ελιά (24,6%), Βουνό (23,8%), Άγιος Γεώργιος (17,6%), Τριμίθθι (17,3%), Μύρτου (16,6%) και Κάτω Δίκωμο (14,6%). Τα χωριά στους βόρειους πρόποδες του Πενταδάκτυλου, με λίγες εξαιρέσεις, γνώρισαν πληθυσμιακή μείωση (π.χ. Φτέρυχα -56,2%, Κάρμι -19,1%, Πέλλα Πάις -5,5%, Χάρτζια -6,8%). Πληθυσμιακή μείωση σημειώθηκε επίσης στα χωριά της παράκτιας περιοχής μεταξύ Καραβά και Λιβερών. Συγκεκριμένα ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 7,2% στον Καραβά, κατά 8,6% στη Λάπηθο, κατά 11,3% στη Βασίλεια, κατά 17,3% στην Όρκα και κατά 30,5% στα Λιβερά.

Ο ετήσιος ρυθμός αυξομείωσης του πληθυσμού στους οικισμούς της Κερύνειας κατά την περίοδο 1960 -1973 έχει ως ακολούθως:

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 1973: Οι μεγαλύτεροι είκοσι οικισμοί της επαρχίας το 1973 ήταν: