Χατζή Σεΐντ Μεχμέτ αγάς

Κυπριακής καταγωγής σημαίνων αγάς της Λευκωσίας, ο οποίος, όταν κατά τις σφαγές της 9ης Ιουλίου 1821 αντέδρασε μαζί με τον φίλο του Χατζή* Ιμπραχήμ αγά στα σχέδια του Κουτσιούκ Μεχμέτ να λεηλατήσει τη Λάρνακα, κινδύνευσε σοβαρά να συλληφθεί και πιθανόν να εξοντωθεί από τον θηριώδη κυβερνήτη της Κύπρου. Σώθηκε όμως και κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου κατάγγειλε τη διαγωγή του Κουτσιούκ Μεχμέτ. Η Πύλη διόρισε τότε -τέλη του 1822- κυβερνήτη της Κύπρου τον Χατζή Σεΐντ Μεχμέτ αγά, αλλά μέχρι την επιστροφή του στην Κύπρο στις αρχές του 1823 διόρισε σαν αντικαταστάτη του τον φίλο του Χατζή Ιμπραχήμ αγά.

 

Ο Χατζή Σεΐντ Μεχμέτ αγάς υπηρέτησε στην Κύπρο τρεις φορές σαν κυβερνήτης, παρ' όλον ότι ήταν αναλφάβητος και, όπως αποδείχθηκε, άπληστος καταχραστής των δημοσίων προσόδων. Η πρώτη περίοδος της κυβερνητείας του άρχισε το 1823 και τέλειωσε τον Σεπτέμβριο του 1826. Η δεύτερη περίοδος ήταν από το 1834 μέχρι το 1838. Κατά την περίοδο αυτή κατηγορήθηκε ότι από υστεροβουλία για την εξασφάλιση κερδών, δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα για τη χρησιμοποίηση του λοιμοκαθαρτηρίου Λάρνακας, που μόλις τότε είχε κτιστεί με εισφορές των πολιτών, ώστε να προληφθεί και εμποδιστεί η επέκταση της επιδημίας χολέρας, που προκαλούσε πολλά θύματα. Αναφέρεται ότι τα κέρδη που μάζεψε ο Χατζή Σεΐντ από τα δικαιώματα για τη μεταβίβαση περιουσιών αποθνησκόντων από τη χολέρα έφθασαν τις 4 έως 5 χιλιάδες πουγγιά.

 

Την ίδια περίοδο, σιτοδεία που κράτησε δυο χρόνια, προκάλεσε μεγάλη δυστυχία στον πληθυσμό του νησιού, έτσι που γύρω στις 4 έως 5 χιλιάδες Κύπριοι αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν.

 

Υπήρχε γενικότερη δυσαρέσκεια εις βάρος του Χατζή Σεΐντ, γι' αυτό οι επίσκοποι Κιτίου και Κερύνειας μαζί μ' έναν κοτζαμπάση από τη Λευκωσία πήγαν στην Κωνσταντινούπολη και ζήτησαν από την Πύλη την αντικατάστασή του. Όταν έφθασε στη Λευκωσία ο αντικαταστάτης του Οσμάν πασάς, έγινε μια εξέγερση στις 26.7.1838 από τη στρατιωτική φρουρά της Λευκωσίας, που στρεφόταν εναντίον του Χατζή Σεΐντ και του κεχαγιά του, του οποίου πυρπολήθηκαν και λεηλατήθηκαν οκτώ καταστήματα στη Λευκωσία. Σαν αιτία της εξέγερσης αυτής αναφέρθηκε στον νέο κυβερνήτη, ο οποίος πήρε άμεσα μέτρα για επιβολή της τάξης, η κατάχρηση μεγάλων ποσών (10 εκατομμυρίων γροσίων!) από τις προσόδους του νησιού, που έπρεπε να κατατεθούν στο σουλτανικό ταμείο, εκ μέρους του Χατζή Σεΐντ και του κεχαγιά του. Η Πύλη, παρά τις δικαιολογημένες αντιδράσεις των Κυπρίων, έδωσε εντολή να ξαναπληρωθούν τα ποσά, που δεν έφθασαν στο ταμείο της, από τους ραγιάδες Κυπρίους!

 

Παρ' όλη την προηγούμενη δράση του, ο Χατζή Σεΐντ Μεχμέτ αγάς έγινε και για τρίτη φορά κυβερνήτης της Κύπρου, διαδεχθείς τον Ταλ-άτ* τον Οκτώβριο του 1841, σε ηλικία 80 χρόνων. Υπηρέτησε μέχρι τον επόμενο χρόνο 1842.

 

Κατά τη διάρκεια των τριών θητειών του ως κυβερνήτης της Κύπρου συγκέντρωσε μια τεράστια περιουσία, που σύμφωνα με τον Ν. Κυριαζή (Κυπριακά Χρονικά, Θ', σ. 77) «κατά τούς μετριωτέρους ὑπολογισμούς» ανερχόταν στο φανταστικό ποσό των 40 εκατομμυρίων γροσίων. Με μια τέτοια περιουσία, μια καλή του πράξη υπέρ των συμπατριωτών του Κυπρίων που αναφέρεται, δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αναφέρεται συγκεκριμένα πως τους απάλλαξε από την πληρωμή φόρου 600.000 γροσίων, που τον πλήρωσε ο ίδιος στην Πύλη.