Γρηγόριος αρχιεπίσκοπος

Από τους πίνακες αρχιεπισκόπων Κύπρου του Λ. Μαχαιρά, του Φλ. Βουστρώνιου και του κωδικα British Museum no 34554 fol. I84V μαθαίνουμε την ύπαρξη ενός αρχιεπισκόπου Κύπρου Γρηγορίου, σε διαφορετική θέση στον καθένα. Στο Συναξάριον τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως (AASS Novembris, 1902, σ. 511) ο Γρηγόριος εορτάζεται στις 5 Μαρτίου. Κατά τον Α.Ι. Δικηγορόπουλο ο Γρηγόριος πρέπει να τεθεί κάπου στον 7ο αι. προ του Επιφανίου Β'*, που μαρτυρείται στα 681, απορρίπτοντας ορθά την προτεινόμενη από μερικούς ταύτισή του προς τον μοναχό Γεώργιο, εικονολάτρη Κύπριο που καταδικάσθηκε από την εικονομαχική σύνοδο του 754 (The Greek Orthodox Theological Review, XI, 2, Winter 1965 - 1966, σσ. 245, 267). Με τον 7ο αιώνα συμφωνούν και οι Hackett -Παπαϊωάννου ( Ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Κύπρου, Β, σσ. 75, 177) και στον κατάλογο αρχιεπισκόπων Κύπρου της Μεγάλης Κυπριακής Εγκυκλοπαίδειας φέρει τον αρ. 17, μετά τα μέσα του 7ου αι. Από έγγραφο όμως της μονής Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους, χρυσόβουλλο λόγο του Οκτωβρίου 1321 του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου γι’ αυτήν, μαθαίνουμε την ύπαρξη ενός ακόμη αρχιεπισκόπου Κύπρου Γρηγορίου, που πρέπει να τιτλοφορηθεί Γρηγόριος Β' και να τεθεί ως υπ' αρ. 52 β στον κατάλογό μας, στο έτος 1321, οπότε, καθώς και στα 1326 βάσει εγγράφων που εξέδωσε ο I. Darrouzes, έχουμε τοποθετήσει τον Λεόντιο Σολίας ως αρ. 52α (Ρ. Lemerle, Actes de Kutlumug, Texte, Paris, 1945, σσ. 58- 60). Στον χρυσόβουλλο λόγο ο ιεράρχης αυτός υπογράφει ως ὁ ταπεινός μητροπολίτης Χύπρου [sic] Γρηγόριος, αν η ανάγνωση είναι σωστή (το Χύπρου ίσως πρέπει να διορθωθεί σε Κύπρου;) Επειδή όμως θα περιμέναμε τον τίτλο αρχιεπίσκοπος κι όχι μητροπολίτης στα χρόνια αυτά, δεν αποκλείεται να πρέπει να διαβάσουμε αντί Χύπρου = Κύπρου, Χύτρων ή κάτι άλλο, οπότε αυτομάτως εξοβελίζεται από τον κατάλογό μας των αρχιεπισκόπων. Δυστυχώς στην φωτογραφία του χρυσοβούλλου που δημοσιεύει ο Lemerle (πιν. VIII) δεν φαίνεται πουθενά η υπογραφή του Γρηγορίου, κι έτσι το θέμα παραμένει ανοικτό. Αν Χύτροι είναι η σωστή γραφή, τότε ο Γρηγόριος προσγράφεται στους ἐπισκόπους Χύτρων για πρώτη φορά.