Μαχαιρώνας ή Μασ’αιρώνας
Μεσαιωνικός οικισμός της Κύπρου, που δεν υπάρχει σήμερα. Σε παλαιούς χάρτες (λ.χ. Abraham Ortelius, 1573, Jodocus Hondius, 1606), ο οικισμός σημειώνεται ως Machirona, στη βόρεια παράκτια περιοχή της Καρπασίας αλλά όχι ακριβώς επί της ακτής, κοντά και ανατολικά του χωριού Ιalussa (=Γιαλούσα).
Το χωριό αυτό αναφέρεται και από τον επισκέπτη της Κύπρου Ρίτσαρντ Πόκοκ, ο οποίος είχε έλθει στην Κύπρο το 1738: «... Στις 14 του μηνός φθάσαμε σε ένα ερειπωμένο χωριό με το όνομα Mashargona· υπάρχει μία παράδοση στην περιοχή, ότι κάποιος βασιλιάς κατοικούσε εδώ κατά την Αρχαιότητα. Λίγο αργότερα φθάσαμε σε ένα μικρό ακρωτήριο στο οποίο υπάρχει μια ερειπωμένη εκκλησία αφιερωμένη στην αγία Μαρίνα.... (βλέπε: Α. Παυλίδης, «Η Κύπρος Ανά τους Αιώνες μέσα από τα κείμενα ξένων επισκεπτών της», τόμος 2ος, 1994, σ. 742).
Το χωριό ήταν ήδη, συνεπώς, ερειπωμένο κατά το πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Ωστόσο το όνομα του υπάρχει, ως τοπωνύμιο σήμερα, στην εκεί περιοχή όπου, έως και τα μέσα τουλάχιστον του 20ού αιώνα, υφίσταντο μάντρες και αγροκτήματα (Ν. Κυριαζής, Τα Χωριά της Κύπρου, 1952, σ. 123).
Η τοπική παράδοση την οποία αναφέρει ο Πόκοκ για κάποιον «βασιλιά» που σχετιζόταν με το χωριό αυτό, προφανώς θα προήλθε είτε λόγω των αρχαιοτήτων που υπήρχαν στην περιοχή, είτε λόγω της υπάρξεως εκεί κάποιου φεουδάρχη και τοπικού άρχοντα κατά τα Μεσαιωνικά Χρόνια.
Πάντως, ο Μαχαιρώνας ή και Μασ'ιαιρώνας δεν φαίνεται να είχε υπάρξει σημαντικός οικισμός, αν και διέθετε στην περιοχή του μικρό φυσικό λιμάνι (μάλλον αγκυροβόλιο) που ονομαζόταν μάλιστα Νησίν— λόγω ενός βράχου εκτεινομένου στη θάλασσα που ομοίαζε με νησάκι. Ο Ν. Κυριαζής (ό.π.π.) αναφέρει ότι υφίστατο και ένας λιμενοβραχίονας από μεγάλες πέτρες που ήσαν στερεωμένες με σύνδεση μεταξύ τους, από μόλυβδο, όμως ο μόλυβδος αφαιρέθηκε.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν πληροφορίες ως προς την εποχή κατά την οποία είχε δημιουργηθεί αυτός ο βραχίονας. Επειδή δε η περιοχή ευρίσκεται από το 1974 υπό τουρκική στρατιωτική κατοχή, η αρχαιολογική έρευνα είναι αδύνατη.
