Παρτασίδης Κώστας
Πρώην δήμαρχος Λεμεσού. Γεννήθηκε το 1918 στο χωριό Επισκοπή της επαρχίας Λεμεσού και πέθανε στις 28 Ιουλίου 1977. Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας και εργάστηκε ως υπάλληλος τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Αμμόχωστο και στη Λεμεσό. Από το 1938 αναμείχθηκε στο εργατικό κίνημα και από το 1941 άρχισε ν' απασχολείται μόνιμα με τον συνδικαλισμό. Τον Μάρτιο του 1943 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Λεμεσού. Τον Ιούλιο του ιδίου χρόνου κατετάγη εθελοντής στον στρατό, μαζί με άλλα στελέχη του ΑΚΕΛ που στρατεύθηκαν κατόπιν αποφάσεως του κόμματος για αγώνα κατά του ναζισμού-φασισμού. Υπηρέτησε στον στρατό μέχρι το 1946. Τότε επανεξελέγη δημοτικός σύμβουλος και τρία χρόνια αργότερα, το 1949, εξελέγη δήμαρχος Λεμεσού.
Το 1950, τόσο ο δήμαρχος Παρτασίδης όσο και όλα τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου της πόλης φυλακίστηκαν επ' αόριστον από την αποικιοκρατική κυβέρνηση επειδή αρνήθηκαν να αλλάξουν την ονομασία οδού της πόλης (από οδό «28ης Οκτωβρίου» σε οδό «Πάλμερ», ονομασία του μισητού κυβερνήτη της Κύπρου της περιόδου της Παλμεροκρατίας). Απελύθησαν όμως από τη φυλακή ύστερα από ένα μήνα, λόγω της γενικής κατακραυγής.
Το 1951-52 απετέλεσε μέλος κυπριακής αντιπροσωπείας που πήγε στο Παρίσι, σε αποστολή για το Κυπριακό ζήτημα. Το 1953 ο Κώστας Παρτασίδης επανεξελέγη δήμαρχος Λεμεσού. Τον Δεκέμβριο του 1955 συνελήφθη από τους Άγγλους μαζί με άλλα στελέχη του ΑΚΕΛ, το οποίο ετέθη τότε εκτός νόμου, και παρέμεινε πολιτικός κρατούμενος μέχρι τον Φεβρουάριο του 1957. Το 1958 πήγε δυο φορές στην Αθήνα, μαζί με τους άλλους δημάρχους της Κύπρου, για διαβουλεύσεις επί του Κυπριακού με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο (ο τελευταίος διέμενε τότε στην ελληνική πρωτεύουσα, μετά την απελευθέρωσή του από τις Σεϋχέλλες). Τον Φεβρουάριο του 1959 πήγε στο Λονδίνο, ως μέλος ευρείας αντιπροσωπείας, που είχε συγκαλέσει ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος πριν από την υπογραφή των συμφωνιών της Ζυρίχης. Ο Κώστας Παρτασίδης ήταν από τους λίγους που αντιτάχθηκαν στην υπογραφή των συμφωνιών.
Ως δήμαρχος Λεμεσού υπηρέτησε μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 1962. Υπήρξε επίσης πρόεδρος της Λιμενικής Επιτροπής Λεμεσού και μέλος της γενικής γραμματείας του Παγκυπρίου Συμβουλίου Ειρήνης. Το 1959 του απενεμήθη χρυσό μετάλλιο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης.
Μαρτυρία Ανδρέα Χρίστου
Ο επίσης δήμαρχος Λεμεσού και κατά πολύ νεότερος του Ανδρέας Χρίστου σκιαγράφησε σε συνέντευξη του στην Χαραυγή τον Κώστα Παρτασίδη:
«Όταν ο πατέρας μου ανέλαβε επαρχιακός γραμματέας του κόμματος το 1950 η σχέση με τον Κώστα ήταν πάρα πολύ στενή. Δεν περνούσε μέρα που να μην έρθει ο Παρτασίδης από τα γραφεία του κόμματος είτε όταν ήταν δήμαρχος είτε αργότερα ως εμπορευόμενος», μας λέει ο Ανδρέας Χρίστου επισημαίνοντας ότι «τότε η σχέση των στελεχών του κόμματος ήταν πολύ στενή και δεν περιοριζόταν μόνο στα άτομα της πρώτης γραμμής, αλλά επεκτεινόταν και στα μέλη των οικογενειών τους».
Ο Κώστας Παρτασίδης ήταν άνθρωπος πληθωρικός, πολύ πνευματώδης και πολυτάλαντος… ζωγράφιζε, είχε πολύ δυνατή πένα και έγραφε ποιήματα και εξαιρετικά χρονογραφήματα. «Είχε μια επιβλητική φυσιογνωμία σε όλα τα επίπεδα και ως δήμαρχος ήταν απαιτητικός με το προσωπικό, αλλά και πολύ καλός, ανθρώπινος και με πνεύμα συνεργασίας… ήταν δυνατή προσωπικότητα, με λόγο πλήρη, μαχητικός και μεστός…».
Όταν έγιναν τα εγκαίνια του Παιδικού Σταθμού Αγίου Ιωάννη, για τον μικρό τότε Ανδρέα Χρίστου, ήταν μια εκπληκτική αποκάλυψη αφού «εμείς τότε μέναμε όλη η οικογένεια στριμωγμένη σε ένα μικρό βοηθητικό και μπαίνοντας στον παιδικό σταθμό είδα για πρώτη φορά παιδικά αποχωρητήρια και νιπτήρες… ένα μικρό παλατάκι και νόμιζα ότι έβλεπα κινηματογραφικό έργο, κάτι έξω από την κυπριακή πραγματικότητα… κι όμως όλα αυτά έγιναν από τον δήμαρχο Κώστα Παρτασίδη για τα παιδιά των μη προνομιούχων». Και για να είναι βέβαιος ότι δεν θα υπήρχαν προβλήματα, μετέθεσε τον οδηγό του, τον μακαρίτη Παύλο Αντωνίου και με λεωφορείο μετέφερε όσα παιδιά δεν είχαν άλλο τρόπο στον Σταθμό.
Ο Κώστας Παρτασίδης είχε όραμα και φαντασία και συνεργαζόταν με πολλούς ανθρώπους για να προωθήσει ζητήματα που αφορούσαν την πόλη και τους κατοίκους… Ήταν φίλος με τον Σόλωνα Μιχαηλίδη και με τη συνεργασία του κατάφερε να φέρει τον αρχιμουσικό στη Λεμεσό για να ξαναστήσει τη Φιλαρμονική. Με τις φιλίες που είχε με τον δήμαρχο της Χάιφα έφερε από εκεί τον δημοτικό μηχανικό με αποτέλεσμα να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί ένα μέρος του αποχετευτικού των ομβρίων της Λεμεσού.
«Είχε την ικανότητα να απορροφά ιδέες και να χρησιμοποιεί τους κατάλληλους ανθρώπους, να συνεργάζεται μαζί τους ανεξαρτήτως πολιτικών και άλλων πεποιθήσεων, προκειμένου να πετύχει τη δημιουργία σημαντικών έργων για τη Λεμεσό…» αναφέρει ο Ανδρέας Χρίστου τονίζοντας παράλληλα ότι «ήταν και αμετακίνητος μαρξιστής και ακελιστής, άνθρωπος της αλλαγής που έδωσε πολλά υπηρετώντας την ιδεολογία και τις πολιτικές και κομματικές πεποιθήσεις του, κατορθώνοντας ταυτόχρονα να είναι και ο δήμαρχος ο αποδεκτός από τη συντριπτική πλειοψηφία των Λεμεσιανών».
Ήταν απόφοιτος του Παγκυπρίου Γυμνασίου με συμμαθητές τον Μακάριο, τον Γλαύκο Κληρίδη, τον Λυσσαρίδη, τον Ζιαρτίδη, τον Αντρέα Φάντη… με τους οποίους διατήρησε μέχρι το τέλος της ζωής του μια ιδιαίτερη σχέση. Είχε μάθει και εξαιρετικά εγγλέζικα και στον Στρατό, όπως επισημαίνει ο Ανδρέας Χρίστου, «αν δεν ήταν αριστερός, θα είχε γίνει αξιωματικός… πέρασε από τη Σχολή Στρατιωτικών αλλά τον έκοψαν λόγω των φρονημάτων του».
Τεράστια προσφορά στη Λεμεσό και την Κύπρο
Ο Κώστας Παρτασίδης εκλέχθηκε για πρώτη φορά δημοτικός σύμβουλος το 1943, σε ηλικία 24 ετών, με δάσκαλο τον τότε δήμαρχο Πλουτή Σέρβα ο οποίος, κατά γενική ομολογία, τον ξεχώρισε και του έδωσε μεγάλη σημασία. Κι όταν το 1949 ο Πλουτής δεν μπορούσε να κατεβεί στις εκλογές, λόγω καταδίκης του από τους Εγγλέζους, προβλήθηκε τότε ο Παρτασίδης και με τη στήριξη και του Πλουτή, εκλέχθηκε για πρώτη φορά δήμαρχος.
Τον επόμενο χρόνο καταδικάστηκε σε φυλάκιση «επ’ αόριστον» μαζί με άλλα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, για παρακοή διατάγματος της αποικιακής κυβέρνησης, μετά την απόφαση να μετονομάσει την οδό Πάλμερ, σε οδό 28ης Οκτωβρίου. Το 1953 επανεκλέχθηκε δήμαρχος μέχρι το 1962.
Ο κατάλογος των κοινωνικών και άλλων έργων που έγιναν επί δημαρχίας του είναι πολύ μακρύς… Προέβλεπε το μέλλον της Λεμεσού ως ένα κέντρο εμπορικών και οικονομικών δραστηριοτήτων, κέντρο τουρισμού και βιομηχανίας. Είναι ο πρώτος που εισήγαγε την έννοια της μικτής βιομηχανικής ζώνης και απαίτησε τον εκσυγχρονισμό του παλιού, τότε, λιμανιού.
Τεράστια, όμως είναι και η γενικότερη πολιτική προσφορά του στον τόπο. Ήταν για ένα χρόνο πολιτικός κρατούμενος και ως δήμαρχος πήγαινε στα στρατόπεδα όπου κρατούνταν πολιτικοί κρατούμενοι και απαιτούσε ανθρωπινότερες συνθήκες. Ιδιαίτερα με εκείνο το κολαστήριο στο Πολέμι, πήγε τότε εκεί την Μπάρμπαρα Κάσολ, την περίφημη βουλευτή των Εργατικών, έφερε από τη Γενεύη τον Ερυθρό Σταυρό και διαπίστωσε τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης και κακομεταχείρισης των κρατουμένων, αναγκάζοντας τους Εγγλέζους να κλείσουν εκείνο το στρατόπεδο.
Κάποτε, όπως αναφέρει ο Ανδρέας Χρίστου, όταν σε μια από εκείνες τις ξαφνικές συλλήψεις που έκαναν οι Εγγλέζοι μετά από κάποιες ενέργειες της ΕΟΚΑ, είχαν συλληφθεί 200 περίπου πολίτες και τους είχαν στα Πολεμίδια χωρίς να επιτρέπουν στις οικογένειες τους να τους πάρουν τρόφιμα και ρούχα, «τότε ο δήμαρχος Παρτασίδης, μάζεψε κάμποσο υλικό, πήγε εκεί και με το αβρατινί μπήκε μέσα στο στρατόπεδο και το μοίρασε στους κρατούμενους».
Πηγές:
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
- Ο οραματιστής Κώστας Παρτασίδης
Φώτο Γκάλερι
