Αλέξανδρος ο μάρτυρας

Αναφέρεται, μαζί με τον ’μμωνα, ως μαθητής του Ωριγένη. Καταγόταν, πιθανώς, από την Κύπρο. Σύμφωνα προς τον αρχιμανδρίτη Κυπριανό (Ιστορία.... 1788, σ. 348) και προς το Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο, ο Αλέξανδρος κι ο ’μμων μαρτύρησαν υπέρ του Χριστιανισμού στη Σολιά της Κύπρου, ίσως κατά την περίοδο των διωγμών του Δεκίου, Ρωμαίου αυτοκράτορα (248-251 μ.Χ.).

 

Κατά την διάταξη του καρδιναλίου Eudes de Chateauroux, επισκόπου Τούσκλου και παπικού ληγάτου στην Κύπρο στα 1248 -1254 (οπότε συνόδευσε τον ’γιο Λουδοβίκο, βασιλιά της Γαλλίας, στη Σταυροφορία του κι ακολούθησε «συμφιλιωτική» πολιτική έναντι της διωκόμενης από το ντόπιο λατινικό ιερατείο ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου), ο Αλέξανδρος μαζί με άλλους Κυπρίους αγίους έπρεπε να τιμάται και από τον λατινικό κλήρο της Κύπρου (Mansi, Coneil., XXVI, 337). Οι άλλοι Κύπριοι άγιοι που έπρεπε να τιμώνται και από τους Λατίνους, ήταν οι: Βαρνάβας, Επιφάνιος, Ιλαρίων, Νικάνωρ, Τυχικός, Ιάσων, Σπυρίδων, ’μμων, Ποτάμιος και Νεμέσιος.

 

Κατά μια πληροφορία (του Treson de Chronologie, σ. 911) ο Αλέξανδρος ήταν μαθητής του Ωριγένη. Κατά το Martyrologium Hierosolymitanum, που τον ονομάζει σαφώς Κύπριο όπως και τον ’μμωνα, η μνήμη και των δυο τιμάται στις 9 Φεβρουαρίου. Δεν μπορεί να ταυτιστεί προς κανένα από τους Αλέξανδρους της Bibliotheca Hagiographica Craeca των Βολλανδιστών. Ο Sergio Motironi (στην Bibliotheca Sanctorum, I, Laterano, 1961, στ. 778) ακολουθώντας τον μεγάλο αγιολόγο Hippolyte Delehaye (Les saints de Chypre, Anal. Boll., XXVI, 1907, σ. 234) απορρίπτει οποιαδήποτε σχέση του Αλεξάνδρου του Κυπρίου προς τον ομώνυμο μάρτυρα του Ρωμαϊκού Μαρτυρολογίου και θεωρεί πιθανή τη σχέση του προς την Αίγυπτο και τους μάρτυρές της. Αν και σε μεταγενέστερη εργασία του ('Les martyrs d' Egypte'. Anal, Boll., XL, 1922, σ. 45) ο Delehaye δεν δέχεται πια αυτή τη σχέση, που για λόγους τοπωνυμιολογικούς είχε υποστηρίξει στα 1907. Έτσι το ζήτημα μένει σε εκκρεμότητα. Αν η ένταξη του Αλεξάνδρου (στα 1249 από τον Chateauroux) στον κατάλογο των Κυπρίων μαρτύρων που οι Λατίνοι κληρικοί της Κύπρου όφειλαν να τιμούν, πρέπει να θεωρηθεί ότι στηρίζεται σε βάσιμη ιστορική έρευνα ή γενική πεποίθηση ότι ο Αλέξανδρος, όπως κι άλλοι, ήταν Κύπριος, τότε η κυπριακή καταγωγή του(ς) είναι πολύ πιθανή.