Γέρι
Δήμος Λατσιών- Γερίου
Το Γέρι είναι δήμος της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, ένα μέρος της διοικητικής έκτασης του Δήμου Γερίου δεν ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Το έδαφος αυτό ανήκει εκ του νόμου (de jure) στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ εκ των πραγμάτων (de facto) ανήκει στο μη αναγνωρισμένο κράτος της ΤΔΒΚ. Ένα άλλο μικρότερο μέρος βρίσκεται εντός της Νεκρής Ζώνης. Το Γέρι βρίσκεται 10 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Λευκωσίας. Στα βόρεια συνορεύει με τον Δήμο Αγλαντζιάς, στα ανατολικά με το Μαργό, στα νοτιοανατολικά με το Πυρόι, στα νότια με τον Άγιο Σωζόμενο, στα νοτιοδυτικά με το Δάλι και στα δυτικά με τα Λατσιά.
Με τη ψήφιση του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης με τα οποία δημιουργήθηκαν συνολικά 20 Δήμοι σε ολόκληρη την Κύπρο από 33 που ίσχυαν από το 2008, δημιουργήθηκε ο Δήμος Λατσιών-Γερίου, με έδρα τα Λατσιά, ο οποίος αποτελείται από τους δήμους Λατσιών και Γερίου.
Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022
Το Γέρι πριν γίνει δήμος ήταν χωριό της επαρχίας Λευκωσίας.
Τα κυριότερα εδάφη του χωριού, που δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 325 χιλιοστόμετρα, είναι ερυθρογαίες που σχηματίστηκαν πάνω στους ασβεστολιθικούς ψαμμίτες, τους άμμους, τα χαλίκια, τις μάργες και τους μαργαϊκούς ασβεστόλιθους της Πλειστόκαινης και της Πλειόκαινης γεωλογικής περιόδου.
Στα νότια του χωριού το υψόμετρο ανεβαίνει στα 208 μ. στην τοποθεσία Τερατσίδια, στ' ανατολικά ανεβαίνει στα 186 μ. στην τοποθεσία Σταυροί, στα βόρεια στα 167 μ. στην τοποθεσία Καουρόπετρα, ενώ στα δυτικά στις Μαζέρες το υψόμετρο φθάνει τα 176 μ.
Χείμαρροι, όπως ο Αλμυρός, καταλήγουν στον ποταμό Γιαλιά, δημιουργώντας εστίες ελών και βλάστησης από θάμνους και αραιά δέντρα. Τα υπόγεια νερά στα δυτικά βρίσκονται σε πολύ μικρό βάθος, ενώ στ' ανατολικά συγκεντρώνονται σε περιοχές τις οποίες ευνοεί η διάταξη των πετρωμάτων.
Τα κυριότερα προϊόντα του χωριού είναι τα σιτηρά, τα εσπεριδοειδή, λίγα οπωροφόρα, ελιές και λαχανικά. Καλλιεργούνται επίσης τα νομευτικά φυτά, οι χαρουπιές και λίγα όσπρια. Η ανόρυξη διατρήσεων στην περιοχή του χωριού συνέβαλε στην άρδευση αρκετών εκτάσεων γης.
Το Γέρι συγκαταλέγεται ανάμεσα στα κυριότερα κτηνοτροφικά χωριά της επαρχίας Λευκωσίας.
Εκτός της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, οι ασχολίες των κατοίκων του χωριού περιλαμβάνουν και τη βιομηχανία.
Η γειτνίαση του χωριού με τη Λευκωσία είχε ως αποτέλεσμα την αλματώδη πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:
| Χρονολογία | Κάτοικοι |
|---|---|
| 1881 | 220 |
| 1891 | 272 |
| 1901 | 317 |
| 1911 | 380 |
| 1921 | 396 |
| 1931 | 504 |
| 1946 | 655 |
| 1960 | 846 |
| 1973 | 1.011 |
| 1976 | 1.319 |
| 1982 | 2.453 |
| 1992 | 4.982 |
| 2001 | 6.443 |
| 2011 | 8.235 |
| 2021 | 9.651 |
Οι τελευταίες πληθυσμιακές αυξήσεις οφείλονται κυρίως στη δημιουργία προσφυγικών συνοικισμών. Ένα μεγάλο μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού που δεν απασχολείται στη γεωργία -κτηνοτροφία και τις τοπικές βιομηχανίες, διακινείται για εργοδότηση προς τη Λευκωσία.
Το Γέρι επεκτείνεται προς τα Λατσιά στα δυτικά, επειδή για την επέκταση του χωριού προς τις άλλες κατευθύνσεις υπάρχουν εμπόδια. Το Γέρι, όπως και μερικά άλλα χωριά γύρω από τη Λευκωσία, καλύπτονται με τοπικά πολεοδομικά σχέδια σ' αντίθεση με άλλες περιοχές της Λευκωσίας που καλύπτονται από πολεοδομικές ζώνες.
Το Γέρι συνδέεται οδικά στα δυτικά με το χωριό Λατσιά (περί τα 4 χμ.) και στα βορειοδυτικά με την πόλη της Λευκωσίας (περί τα 10 χμ.).
Δεν υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη σχολείου στο Γέρι, πριν από την αγγλική κατοχή.
Οι εκκλησίες του χωριού είναι η Παναγία Χρυσελεούσα και ο Άγιος Μηνάς, χωρίς αρχαιολογική σημασία.
Ιστορικά στοιχεία
Το Γέρι σε βενετικούς χάρτες σημειώνεται ως Ieri. Από το Φλώριο Βουστρώνιο μνημονεύεται ως φέουδο στην περίοδο 1464 - 1468 που ανήκε στον Tangrivardi. Ωστόσο κατά την ίδια περίοδο αναφέρεται ότι κατείχαν το χωριό και οι Polo e Gioan Zappo. Λόγω της μεγάλης εκτάσεως του χωριού, πιθανόν ένα τμήμα του να ανήκε σε ένα φεουδάρχη κι άλλο τμήμα του σε δεύτερο φεουδάρχη.
Στη διοικητική έκταση του χωριού υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι υφίσταται αρχαιολογικός χώρος των Προϊστορικών χρόνων, βρέθηκαν δε στο παρελθόν και μερικά αρχαία αντικείμενα.
Το Γέρι έδωσε δυο ήρωες του απελευθερωτικού αγώνα του 1955 - 59, τον Κυριάκο Κολοκάση και τον Ιωνά Νικολάου, οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι το 1956.
Τοπων: Γέριν, ονομασία που ίσως δόθηκε στο χωριό επειδή είναι κτισμένο σε χαμηλό λόφο. Στην Κύπρο αέρας ή αέρηδες λέγονταν οι ψηλές κορφές ανεμοδαρμένων βουνών, ενώ αγέριν λεγόταν ο επίσης ανεμοδαρμένος λόφος. Συνεπώς Γέριν από το Αγέριν.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια