Αχερά ή Ασερά
Αναφέρεται ως οικισμός κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, στο Χρονικόν του Λεοντίου Μαχαιρά, ενώ σημειώνεται και σε καταλόγους της Φραγκοκρατίας ως Achiera και Achira. Σήμερα η ονομασία Αχερά ανήκει σε κοιλάδα βόρεια της κορφής Κρεατός, μεταξύ των χωριών Άγιοι Ηλιόφωτοι και Αγροκηπιά της επαρχίας Λευκωσίας.
Στην παρ. 639 του Χρονικού του, ο Λεόντιος Μαχαιράς μιλά για μια καταστροφική επιδρομή ακρίδων στην Κύπρο το 1412 και, μεταξύ άλλων, αναφέρει την περίπτωση κάποιου παπά που είχε πάει στο κτήμα του όπου του επετέθησαν τόσες πολλές ακρίδες «καί τόσον τόν ἐστενοκοπῆσαν καί ἀπόθανεν». Το επεισόδιο αυτό συνέβη, κατά τον Μαχαιρά, «εἰς τό χωργιόν τήν Ἀχεράν».
Επίσης στην παρ. 32 του Χρονικού, κατονομάζοντας τα μέρη της Κύπρου όπου μόνασαν Αλαμάνοι άγιοι, ο Λεόντιος Μαχαιράς γράφει ότι «ασκήτευσαν εἰς τήν Ἀχεράν ὁ ἃγιος Ἡλιόφωτος, ὁ ἃγιος Αὐξουθένιος, ὁ ἃγιος Παμφοδίτης, ὁ ἃγιος Παμέγιστος καί ὁ ἃγιος Παφνούτιος». Και οι πέντε αυτοί ασκητές είναι γνωστοί με το κοινό όνομα «άγιοι Ηλιόφωτοι» και τιμώνται στο ομώνυμο χωριό κοντά στην περιοχή της Αχεράς, όπου υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη σ' αυτούς που επικοινωνεί με σπηλιά η οποία θεωρείται ως ο τάφος των αγίων.
Ο Φλώριος Βουστρώνιος πάντως (16ος αιώνας) αναφέρει την Αχερά τόσο ως τον χώρο άσκησης των αγίων Ηλιοφώτων, όσο και ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, που ανήκε πρώτα στο Τάγμα των Ναϊτών ιπποτών. Από δε το 1313, μετά τη διάλυση και καταστροφή του Τάγματος των Ναϊτών, η Αχερά περιήλθε στην κατοχή του Τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών, μαζί με όλη την άλλη τεράστια κτηματική περιουσία των Ναϊτών στην Κύπρο.
Στην ίδια περιοχή, το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος δεσπόζει της κοιλάδας της Αχεράς, από την οποία πήρε και το όνομα Άγιος Παντελεήμων της Αχεράς.
Ωστόσο η Αχερά δεν φαίνεται να ήταν οικισμός κατά τις εποχές της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας αλλά μεγάλο αγρόκτημα (τσιφλίκι) στο οποίο θα πρέπει να διέμεναν και οι εργαζόμενοι σ' αυτό αγρότες. Κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας το τσιφλίκι ανήκε στη Μεγάλη Κομμανταρία, παρήγε δε μεταξύ άλλων και κρασί από φυτείες αμπελιών.
Αργότερα το τσιφλίκι βρέθηκε στην κατοχή του μοναστηριού του Αγίου Παντελεήμονος. Μετά τη διάλυση του μοναστηριού (που σήμερα επαναλειτουργεί ως μοναστήρι καλογραιών), η περιουσία του περιήλθε στην κατοχή της Αρχιεπισκοπής.
Η ονομασία Αχερά ή Ασ'ερά υπονοεί αρχαιότατη ιστορία της περιοχής την οποία και σχετίζει προς το γειτονικό βασίλειο της Ταμασσού. Η ονομασία δεν φαίνεται να έχει σχέση με τα άχυρα (ή άσ'ερα στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα), όπως μερικοί πιστεύουν, ότι υποδηλώνει δηλαδή περιοχή που παράγει πολλά άχυρα.
Φαίνεται ότι η ονομασία της περιοχής είναι αρχαία και προέρχεται από τη συριακή ονομασία της θεάς Αφροδίτης, που ήταν Ασ'ερά (Ashera). Δεν είναι αποδεδειγμένο κατά πόσο υφίστατο στην περιοχή ομώνυμος οικισμός κατά την αρχαιότητα. Υπάρχουν ωστόσο ενδείξεις ότι η περιοχή της Αχεράς είχε κατοικηθεί στα αρχαία χρόνια και ότι υφίστανται εκεί αρχαία κατάλοιπα, από την Ύστερη εποχή του Χαλκού (1600 - 1050 π.Χ.) και αργότερα. Στην περιοχή έχει γίνει αρχαιολογική επισκόπηση (βλέπε RDAC, 1982, 'Survey of the Akhera Area', σσ. 237 -242). Συστηματικές αρχαιολογικές ανασκαφές δεν έχουν γίνει ακόμη, συνεπώς δεν υπάρχουν ούτε τα σχετικά συμπεράσματα.
Όμως στην περιοχή της Αχεράς βρέθηκαν συλημένοι τάφοι από όπου προήλθε αριθμός αγγείων που χρονολογούνται στην Ύστερη εποχή του Χαλκού.