Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας ΑΟΝ
Ήταν η οργάνωση νεολαίας του ΑΚΕΛ, που αποτέλεσε το συνεχιστή της παράδοσης που δημιούργησε η Κομμουνιστική Νεολαία της Κύπρου, κι η ίδια στάθηκε ο πρόδρομος της ΕΔΟΝ.
Η ΑΟΝ άρχισε να δημιουργείται το 1944, ύστερα από σχετική απόφαση του ΑΚΕΛ και τα αρχικά της σήμαιναν στο πρώτο εκείνο στάδιο την ονομασία Ακελική Οργάνωση Νέων. Μετά το ιδρυτικό συνέδριο της οργάνωσης, που έγινε στις 13/15 Ιουλίου του 1945, μετονομάστηκε σε Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας. Ήταν ένα πλατύ κίνημα νεολαίας που το 1945 είχε περί τα 2.500 τακτικά μέλη. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1955, τα μέλη της έφθαναν τις 4.500.
Η ΑΟΝ ήταν, οργανωτικά, ανεξάρτητη οργάνωση και καθόλη τη διάρκεια της ύπαρξής της διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις οικονομικοπολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο. Το 1945 πήρε μέρος στην ιδρυτική διάσκεψη της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Δημοκρατικής Νεολαίας (ΠΟΔΝ) που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο. Ήταν ενεργό μέλος του Εθνικοαπελευθερωτικού Συνασπισμού ΕΑΣ και πήρε μέρος σε μαζικές εκδηλώσεις για την εφαρμογή των αρχών του Χάρτη του Ατλαντικού και για τη διεκδίκηση διαφόρων αιτημάτων του λαού της Κύπρου. Αποφασιστική ήταν η συμβολή της ΑΟΝ στις εκλογικές επιτυχίες του ΑΚΕΛ το 1946 καθώς και στην επιτυχία του ενωτικού δημοψηφίσματος του 1950. Επίσης πήρε μαζικά μέρος στις παλλαϊκές εκδηλώσεις ενάντια στην αποικιοκρατία μεταξύ 1954 και 1957, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν ήδη στην παρανομία. Στις διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις του 1957 η ΑΟΝ είχε και τον πρώτο της νεκρό, τον Αργυρό Νικόλα ο οποίος πυροβολήθηκε από τα αποικιακά στρατεύματα στην Αμμόχωστο. Η οργάνωση τέθηκε εκτός νόμου το 1955, μαζί με τις άλλες λαϊκές οργανώσεις και ύστερα από διάταγμα της αποικιοκρατικής κυβέρνησης. Τότε πολλά στελέχη της ΑΟΝ συνελήφθησαν και κλείστηκαν σε κρατητήρια, κυρίως στο κρατητήριο Πύλας. Εξακολούθησε ωστόσο να δρα στην παρανομία μέχρι το 1959, οπότε αντικαταστάθηκε από την Ενιαία Δημοκρατική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΔΟΝ).
Η ΑΟΝ διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση, διαφώτιση και καθοδήγηση της κυπριακής νεολαίας καθώς και στην κινητοποίηση κι επιστράτευσή της σε αγώνες για μια καλύτερη ζωή. Προς το σκοπό αυτό η ΑΟΝ είχε και εκφραστικό όργανο το «Πρωτοπόροι της Νέας Γενιάς» και αργότερα το περιοδικό «Νέα Πολιτεία».
Στα μητρώα της οργάνωσης ήταν γραμμένοι και πολλοί Τουρκοκύπριοι νέοι.
